هدف اين پژوهش شناخت نقش هويت در رابطه بين کنش وري خانوادگي و رفتار مشکل آفرين در نمونه اي متشکل از 300 دانش آموز پايه دوم راهنمايي (150 دختر و 150 پسر) بود. کنش وري خانوادگي برحسب نشانگرهاي ارتباط والد- نوجوان، دلمشغولي والدين و والدگري مثبت و رفتار مشکل آفرين با نشانگرهاي رفتار پرخاشگرانه، رفتار نقض قانون و مشکلات توجه، عملياتي شدند. الگوهاي معادله ساختاري نشان دادند که 22 درصد از کل رابطه (مستقيم و غيرمستقيم) بين کنش وري خانوادگي و رفتار مشکل آفرين از خلال دو متغير هويت عمل مي کند و سردرگمي هويت به طور نسبي رابطه بين کنش وري خانوادگي و رفتار مشکل آفرين را واسطه گري مي کند. يافته هاي اين پژوهش مطرح ساختند که هم کنش وري خانوادگي و هم هويت نقش مهمي در هدايت نوجوانان به سمت رفتار مشکل آفرين يا دورشدن آنها از چنين رفتارهايي دارند. در مورد مضامين مداخله اي نيز بحث شد.

اين نکته که پرخاشگري مي تواند به منزله يک مشکل رفتاري مهم در افراد مبتلا به ناتواني تحولي نمايان شود، همواره مورد تاييد قرار گرفته است. اغلب پژوهش ها نه تنها بر ميزان شيوع پرخاشگري در افراد داراي درجات متفاوت ناتواني عقلي وخيم، اختلال هاي طيف درخودماندگي و ترکيبي از آن دو متمرکز شده اند، بلکه بر تاثير رفتار پرخاشگرانه بر تحول فردي شامل کنش وري شناختي، سازشي و اجتماعي نيز تاکيد کرده اند. در ادبيات پژوهشي به انواع مختلف برنامه هاي مداخله اي اشاره شده است که اثربخشي آنها در حذف يا کاهش رفتار پرخاشگرانه در يک دامنه سني معين با درجات متفاوتي از ناتواني هاي تحولي به اثبات رسيده است. بسياري از بررسي ها کاربرد موفقيت آميز تغيير پيشايندها، راهبردهاي مبتني بر تقويت و دستکاري پيامدها را گزارش داده اند. در مقاله اي که در اين شماره در اختيار خوانندگان قرار مي گيرد، بررسي هاي مداخله رفتاري در افراد 3 تا 18 ساله واجد ناتوانايي هاي تحولي که بين سال هاي 1980 و 2009 منتشر شده اند، به طور جامع و متمرکز مرور مي شود.

اين پژوهش با هدف بررسي اثربخشي بازي درمانگري گشتالتي در کاهش هراس اجتماعي دانش آموزان پايه چهارم دبستان انجام شد. بدين منظور به روش نمونه برداري خوشه اي تصادفي از بين فهرست مدارس دخترانه منطقه دو آموزش و پرورش شهر تهران، دو مدرسه انتخاب و پس از اجراي فرم معلم سياهه نشانه مرضي کودک (CSI-4، گادو و اسپيرافکن، 1994) 12 دانش آموز (ميانگين=11) انتخاب و به طور تصادفي در دو گروه مساوي آزمايشي و گواه قرار داده شدند. طرح تحقيق از نوع پيش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. اعضاي گروه آزمايشي 10 جلسه، به مدت يک ساعت و سي دقيقه، تحت بازي درمانگري گشتالتي به صورت گروهي قرار گرفتند. بعد از پايان جلسه هاي درمانگري، فرم معلم سياهه نشانه مرضي به عنوان پس آزمون در دو گروه اجرا شد. داده ها با استفاده از تحليل کوواريانس تحليل شدند. نتايج نشان دادند که بازي درمانگري گشتالتي سبب کاهش نمره هاي عامل هاي تشخيص و شدت اختلال هراس اجتماعي در مرحله پس آزمون مي شود.

اين پژوهش با هدف تعيين روايي و اعتبار ويرايش چهارم مقياس هوش و کسلر کودکان (WISC-IV، و کسلر، 2003 الف)، در دانش آموزان 6-16 ساله استان چهارمحال و بختياري انجام شد. براي بررسي روايي ويرايش چهارم مقياس هوش و کسلر کودکان از مقياس تجديدنظر شده هوش و کسلر کودکان (WISC-R، و کسلر، 1974) و ماتريس هاي پيشرونده ريون (ريون، 1938) استفاده شد. نتايج روايي نشان داد که بين ويرايش چهارم مقياس هوش و کسلر کودکان، مقياس تجديدنظر شده هوش و کسلر کودکان و ماتريس هاي پيشرونده ريون در بخش هاي مرتبط همبستگي معنادار وجود دارد. اعتبار آزمون با روش هاي دونيمه سازي و بازآزمايي محاسبه شد. ضرايب اعتبار دو نيمه سازي کليه زيرمقياس ها در حد کافي تا عالي بودند. ضرايب اعتبار بازآزمايي کليه زيرمقياس ها به غير از زيرمقياس مفاهيم تصويري نيز در حد کافي تا عالي بودند. از اين مقياس، علاوه بر سنجش بهره هوشي افراد 6 تا 16 ساله مي توان براي تشخيص اختلال يادگيري، اختلال نارسايي توجه، آسيب مغزي، اختلال هاي اضطراب و وسواس بهره گرفت.

به منظور تعيين ميزان شيوع ناتواني هاي خاص خواندن و نوشتن در دانش آموزان مقطع ابتدايي، 3282 نفر از دانش آموزان پايه هاي سوم، چهارم و پنجم مناطق هفت گانه آموزشي استان قم بر اساس روش نمونه برداري طبقه اي انتخاب شدند. در وهله اول، معلمان فهرست نشانه هاي ناتواني هاي يادگيري (فوست و لو، 1995) را براي هر دانش آموز تکميل کردند. سپس، کساني که بيش از سه نشانه ناتواني خاص يادگيري را داشتند به آزمون هاي خواندن و نوشتن محقق ساخته پاسخ دادند. ماتريس هاي پيشرونده ريون (ريون، 1956) در مورد دانش آموزاني که نمره پايين تر از نمره ملاک گرفتند، اجرا شد. در نهايت، 3130 دانش آموز که نمره هاي آنها در آزمون هاي خواندن و نوشتن پايين تر از نمره ملاک بود و فاقد نقايص هوشي، بينايي، شنوايي و حرکتي بودند، نمونه پژوهش را تشکيل دادند. يافته ها نشان دادند که (۱) ميزان شيوع ناتواني خاص خواندن در استان قم، 1.55 درصد و ناتواني خاص نوشتن، 1.34 درصد است، (۲) بين دختران و پسران تفاوت معنادار وجود ندارد، (۳) سه پايه تحصيلي از نظر ميزان شيوع ناتواني خاص خواندن تفاوت معنادار دارند و (۴) بين مناطق هفت گانه استان قم در ميزان شيوع ناتواني خاص خواندن و نوشتن تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به يافته هاي پژوهش حاضر که نمايانگر تعداد قابل توجه دانش آموزان مبتلا به ناتواني هاي خاص است، نياز به اقدام پيشگيرانه و درماني در اين زمينه آشکار مي شود.

هدف پژوهش حاضر شناخت چگونگي اسناد حالت هاي ذهني، پيش بيني رفتار عامل هاي انسان و غيرانسان (خدا، فرشته و جادوگر) و چگونگي تحول آنها در کودکان بود. 150 کودک (79 دختر و 71 پسر) 3 تا 7 ساله از مهد کودک ها و مراکز پيش دبستاني شهر شيراز انتخاب شدند. براي هر کودک، دو تکليف باور غلط (خانه عروسک و محتواي شگفت انگيز) به شيوه انفرادي اجرا شد و چگونگي پيش بيني رفتار عامل ها بر اساس باورهاي غلط مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان دادند که کودکان رفتار جادوگر (عامل غيرانسان) را شبيه به عامل انسان پيش بيني مي کنند. در مورد ديگر عوامل غيرانسان (فرشته و خدا)، نتايج با يافته هاي مربوط به جادوگر همسو نبودند. به عبارت ديگر، از ديدگاه کودکان اين عوامل با کمترين سطح باور غلط عمل مي کنند. در مجموع، نتايج حاکي از آن بود که با افزايش سن، کودکان به شيوه هاي متفاوتي رفتار عامل هاي انسان و غيرانسان را پيش بيني مي کنند. به نظر مي رسد که فرهنگ و آموزه هاي خانواده نقش بسزايي در پيش بيني رفتار عامل ها و تفکيک آنها دارند.

پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش تفاوت هاي جنسي و سني در دشواري هاي بين فردي نوجوانان اجرا شد. 500 نوجوان 18-12 ساله (276 دختر، 224 پسر) که با روش نمونه برداري تصادفي چندمرحله اي انتخاب شدند، به پرسشنامه دشواري هاي بين فردي براي نوجوانان (انگلس، هيدالگو و مندز، 2005) پاسخ دادند. نتايج تحليل واريانس چندمتغيري نشان دادند که عامل هاي جنس و سن در زيرمقياس هاي دشواري هاي بين فردي اثر معنادار دارند، دختران در زيرمقياس هاي جرئت ورزي، روابط با غيرهمجنس و صحبت در جمع، و پسران در زيرمقياس هاي روابط خانوادگي و دوستي هاي نزديک نمره هاي بالاتري به دست مي آورند و نوجوانان در اوائل دوره نوجواني در مقايسه با اواسط و اواخر اين دوره در زيرمقياس هاي چندگانه دشواري هاي بين فردي نمره هاي بالاتري کسب مي کنند. الگوي متمايز اثر معنادار جنس در زيرمقياس هاي چندگانه دشواري هاي بين فردي بر نقش محوري فرايند اجتماعي شدن نقش جنسي و اثر معنادار گروه هاي سني در ابعاد مختلف دشواري هاي بين فردي بر نقش مهم ديدگاه شناختي اجتماعي الکايند درباره تحول نوجوان تاکيد مي کنند.