مقـاله اي کـه به نکـات کلي آن در شمـاره پيشين اشاره شـد، بر مبناي مرور ادبيات سلامت حرفه اي بـا تمرکز بـر مشارکتهاي ارزنده آن و روان شناسي سلامت حرفه اي در علوم رفتاري، هيجاني و مديريتي شکل گرفته است. نويسندگان اين مقـاله مروري با برجسته ساختن تاکيد خاص قلمروهاي پژوهشي بر تنيدگي و موضوعهاي مرتبط با آن در پانزده سـال گذشته، ضرورت نگاه تازه اي به شيوه هاي گسترش و غني سازي بررسي سلامت حرفه اي را مطرح و پژوهشهاي نسبتا جديد در قلمرو سلامت حرفه اي را در دو مجموعه پژوهشي مقوله بندي کرده اند.
در اين شماره اولين مجموعه چهار پيشرفت مثبت يعني سلامت مثبت، رهبري، خلق و هيجان و انواع مداخله به منزله حرکت سلامت حرفه اي به سوي آينده اي مثبت تر معرفي مي شود و در شماره آينده، مجموعه دوم با عنوان افقهاي تازه که به چگونگي سازمان دهي پژوهشهاي جديد در قلمروهاي فناوري، اشتغال مجازي، جهاني شدن و افزايش سن اختصاص دارد، مطرح خواهد شد.

اين پژوهش با هدف مقايسه معنادرمانگري و گشتالت درمانگري در کاهش نشانه هاي پرخاشگري، افسردگي و اضطراب دانشجويان صورت گرفت. بدين منظور 90 دانشجوي مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه آزاد اسـلامي واحد مهاباد به طور تصادفي و بـرابر در دو گروه آزمايشي و يک گـروه کنترل قرار گرفتند. گروههاي آزمايشي فنون معنادرمانگـري و گشتالت درمـانگري را در 12 جلسه 1 ساعتي، هفته اي يک بار دريافت کردند. پرخاشگري، افسردگي و اضطراب دانشجويان با استفاده از فهرست تجديدنظر شده نشانه هاي مرضي (فرم كوتاه؛ نجاريان و داودي، 1380) و مصاحبه تشخيصي بر اساس DSMIV-TR (2000)، پيش از درمان، پس از درمان و 6 ماه بعد از اتمام درمان ارزيابي شدند. هيچ تفاوت معناداري بين ميانگين پيش آزمون سه گروه وجود نداشت. معنادرمانگري و گشتالت درمانگري هر دو نشانه هاي پرخاشگري و اضطراب را کاهش دادند. کاهش نشانه ها در مرحله پيگيري نيز مشهود بود. معنادرمانگري و گشتالت درمانگري در درمان اضطراب و پرخاشگري تفاوت معناداري نداشتند؛ اما معنادرمانگري در درمان افسردگي موثرتر از گشتالت درمانگري بود.

به رغم انجام پژوهشهاي متعدد در قلمرو رابطه انواع تحريفهاي شناختي با رضايت زناشويي، نقش تفكر قطعي نگر كمتر مورد توجه قرار گرفته اسـت. اين بررسي با هدف پيش بيني رضايت زناشويي از طـريق تفکر قطعي نگر در 300 زوج تهراني (با ميانگين سني 36 سال و مدت ازدواج 11 سال) انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه تفكر قطعي نگر (يونسي و ميرافضل، 2007) و فرم كـوتاه فارسي مقياس رضايت زناشويي انريچ (عسگري، بهمني، 1385) بود. نتايج، رابطه منفي بين تفكر قطعي نگر و رضايت زناشويي را نشان دادند. چهار زيرمقياس پرسشنامه تفكر قطعي نگر: تعامل با ديگران، تفكر مطلق نگر، پيش بيني آينده و حوادث منفي توانستـند در حدود 14 درصد واريانس رضايت زناشويي را پيش بيـني كنند. نتايج اين پژوهش مي توانند دلالتهاي مفيدي براي زوج درمانگري مبتني بر كاهش تفکر قطعي نگر و مشاوره قبل از ازدواج را در اختيار قرار دهند.

در اين پژوهش اثربخشي روش درمانگري پسخوراند عصبي بر نشانه هاي آسيب شناختي بيماران مرد وابسته به مواد مخـدر بررسي شد. 20 معتـاد مراجعه كننده بـه كلينيكهـاي تـرك اعتياد، پس از پـاسخدهي به فهرست تجديدنظر شـده نشانه هاي مرضي (SCL-90-R؛ دروگاتيس، 1975) در دو گروه آزمايشي و گواه جايگزين شدند. بيماران گروه آزمايشي علاوه بر دارو درمانگري، 30 جلسـه درمانگري پسخوراند عصبي دريافت کردند و بيماران گروه گواه تنها تحت دارو درمانگري بودند. نتايج تحليل کواريانس چند متغيري، کاهش معنادار شدت نشانه هاي خود بيمار پنداري، وسواس، حساسيت در روابط بين فردي، پرخاشگري و روان گسسته واري را در گروه آزمايشي نشان دادند. درمان پسخوراند عصبي همراه با دارو درمانگري، در بهبـود نشانگان آسيب شنـاختي رواني معتادان موثرتر از دارو درمانگري تنهاست.

به منظـور بررسي تاثير آموزش خودآموزي كلامي بر كاهش نشانه هـاي بـرانگيختگي دانش آمـوزان داراي اختلال نارسايي توجه/ فزون كنشي (ADHD)، 30 پسـر كلاس سوم و چهارم ابتدايي مبتلا به ADHD، بر مبناي فهرست نشانه مرضي كودك (گدو و اسپرافكين، 1999) و مصاحبه بـاليني منطبق بر ملاكهـاي تشخـيصي ADHD در DSM-IV-TR (2000) انتخاب و بر مبناي سن، پايه تحصيلي و هوش (آزمون هوش ريون) همتا شدند و به طور تصادفي در دو گروه آزمايشي و گواه قرار گرفتند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمايشي در 8 جلسه يكساعته برنامه آموزشي خودآموزي کلامي را دريافت كردند. نتايج تحليل كوواريانس نشان دادند که بين به كارگيري خودآموزي كلامي و كاهش نشانه هاي برانگيختگي رابطه معناداري (P<0.01) وجود دارد. در مجموع، مداخله آموزشي خودآموزي کلامي موجب كاهش نشانه هاي برانگيختگي در دانش آموزان مبتلا به ADHD شد.

هـدف اين پژوهش، بررسي تاثير يادگيري مشارکتي بر افـزايش تفکـر انتقـادي بود. براي ايـن منظور 60 دانشجوي دختر رشته رياضي (30 نفر گـروه آزمـايشي و 30 نفر گـروه گواه) با استفاده از پرسشنامه تفکـر انتقادي او- سي- آر (OCR، 2000) آزمون شدند. پس يك واحد درسي در گـروه آزمايشي به شيوه مشارکتي و در گروه گواه به شيوه سخنراني آموزش داده شـد. نتايج تحليل کوواريانس چند متغبري نشان دادند که هر سه مهارت تفکر انتقادي (تحليل انتقادي، اعتبار شواهد و ارزشيـابي انتقـادي) در گـروه آزمـايشي بيش از گـروه گواه بود. چگونگي تاثير يادگيري مشارکتي بر مهارتهاي تفکر انتقادي مورد بحث قرار گرفت.

در دو شماره پيشين، پس از مرور اختصاري بر روي آوردهاي چند رشته اي در قلمرو سلامت حرفه اي و روند شکل گيري تدريجي اين شاخه ها، مشخص شد که در پانزده سال گذشته تنيدگي ناشي از کار، استيصال، مقابله و يا پيامدهاي منفي آن به عنوان موضوعهاي غالب در سلامت حرفه اي و سازماني مطرح بوده اند. در جهت حرکت به سوي نگاهي جامع تر به سلامت، مولفان اين اثر با نگاهي خوشبينانه نسبت به آينده و با تاکيد بر اهميت اشتياق به کار همراه با سلامت قلبي  عروقي و بهزيستي، دو روند پژوهشي بالنسبه جديد را در قلمرو سلامت حرفه اي  مشخص کردند. در اولين مجموعه، سازمان دهي پژوهشهايي پيشنهاد شد که با تمرکز بر سلامت مثبت کارکنان و بهزيستي، با قالبي نو و به روز در فراسوي تنيدگي حرفه اي و سلامت کارکنان در جهت پيشگيري از استيصال و پيامدهاي منفي آن حرکت  کند. در بخش پاياني اين مقاله در قالب مجموعه دوم، به معرفي افقهاي جديد در گستره سلامت حرفه اي مي پردازيم که به عقيده نويسندگان اين اثر، مستلزم تغيير در ماهيت سازمانها و کارگران و چگونگي ارتباط اين تغييرات با سلامت است

در اين پژوهش ساختار عاملي و روايي سازه مقياسهاي عاطفه مثبت و منفي (مروزک و کولارز، 1998) در دانشجويان ايراني بررسي شدند. بدين منظور 205 دانشجوي دانشگاه تهران (88 مرد و 117 زن) علاوه بر مقياسهاي عاطفه مثبت و عاطفه منفي به مقياسهاي بهزيستي روان  شناختي (ريف، 1989) و بهزيستي اجتماعي (کيز، 1998) پاسخ دادند. نتايج تحليل عاملي اکتشافي، ساختار عاملي تک بعدي هر دو مقياس عاطفه مثبت و عاطفه منفي را نشان دادند، اما شاخصهاي برازش تحليل عاملي تاييدي به ويژه براي مقياس عاطفه منفي مطلوب نبود. روايي همگرا و واگرا (با مقياسهاي بهزيستي روان شناختي و بهزيستي اجتماعي) و همساني دروني هر دو مقياس مناسب بودند