مهندسی صنایع به‌عنوان یکی از رشته‌های نسبتاً جدید در طول سال‌های اخیر، تغییرات قابل توجهی داشته و در شاخه‌های متنوعی توسعه یافته است. از این منظر پیش‌بینی روند پژوهش‌های آتی در مهندسی صنایع براساس مقالات علمیِ انتشار یافته اهمیت دارد. بدین‌منظور تعداد ۸۷۱۵۰ مقاله مرتبط با رشته‌ی مهندسی صنایع ــٓکه در ۵۰ سال اخیر در ۵۴ نشریه‌ی بین‌المللی منتشر شدهٓــ مورد تحلیل قرار گرفت. از آن تعداد ۳۴۷ واژه‌ی کلیدی اصلی و ۲۸۰ دپارتمان و ۱۰۱ نام کشور محل انتشار استخراج شد. با تحلیل روند ۵۰ سال گذشته روند ۱۰ سال آینده با روش سری زمانی پیش‌بینی شد. بررسی روند پژوهش‌ها در گذشته نشان می‌دهد که بیشترین تعداد مقاله بر موضوعات سیستم‌های هوشمند و اطلاعاتی، برنامه‌ریزی و نظریه‌ی سازمان، تکنیک‌های تجزیه و تحلیل و تحقیق در عملیات معطوف است. از نظر منطقه‌یی، کشورهای آمریکای شمالی، آسیای شرقی و اروپای غربی بیشترین تعداد انتشار مقاله را به خود اختصاص داده‌اند. براساس پیش‌بینی‌صورت گرفته در این پژوهش، موضوعات سیستم‌های هوشمند و اطلاعاتی، تکنیک‌های تجزیه‌وتحلیل و تحقیق در عملیات و مناطق آسیای شرقی و اروپای غربی بیشترین تعداد در انتشار مقالات را خواهند داشت.

متحرک‌سازی تسهیلات که یکی از اصول مکان‌یابی در پدافند غیر عامل است از مسائل نوین مطرح‌شده در مکان‌یابی مطرح شده است. در این نوشتار دو مدل برای کمینه‌کردن جابه‌جایی‌ها در شبکه‌یی پیوسته از مشتریان و تسهیلات متحرک طراحی و توسعه داده شده است. در هر دو مدل ضمن تعریف متغیرهای بیان‌گرِ تحرک تسهیلات و مشتریان، پارامتر تقاضا برای هریک از مشتریان، و پارامتر ظرفیت برای تسهیلات شبکه در نظر گرفته شده است. در مدل دوم پارامتر وزن (اهمیت) افزوده شده است. مدل‌های ارائه‌شده با استفاده از نرم‌افزار G‌A‌M‌S اعتبارسنجی شده، سپس مثال‌های عددی و ترسیمی از آن‌ها معرفی شده است. نوآوری مدل دوم (توسعه مدل اول) نسبت به مسائل کلاسیک متحرک، وابستگی حل مدل به حرکت نقاط بدون در نظر گرفتن متغیر زمان است.

اغلب مطالعات انجام شده در زمینه‌ی تبلیغات و استراتژی‌های زنجیره‌ی تأمین، یک سازنده و یک خرده‌فروش را شامل بوده است. در این تحقیق سیاست‌های قیمت‌گذاری و تبلیغات سه‌سطحی بین یک سازنده، یک توزیع‌کننده و یک خرده‌فروش مورد بررسی قرار گرفته است و شامل دو فاز تبلیغات مشارکتی و تبلیغات غیرمشارکتی با تابع تقاضای حساس به قیمت است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که سود زنجیره‌ی تأمین سه‌سطحی زمانی که در تبلیغات بین اعضاء مشارکت وجود دارد بیشتر از تبلیغات در وضعیت غیرمشارکتی است. با ورود یک توزیع‌کننده با قابلیت تبلیغات به زنجیره‌ی تأمین، سودِ سازنده در تبلیغات غیرمشارکتی کاهش می‌یابد، ورود سایر اعضای زنجیره‌ی تأمین به برنامه‌ی تبلیغات مشارکتی امری ضروری برای بقاء و حفظ سود سازنده در کل زنجیره‌ی تأمین است.

تغییرپذیری در سفارشات یا موجودی‌های زنجیره‌های تأمین به‌طور کلی توسط عوامل خارجی ــٓمانند عدم اطمینان در تقاضای مشتری یا زمان انتظارٓــ ایجاد می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که حتی اگر این عوامل قطعی باشند، سفارشات یا موجودی‌ها مقداری تغییرپذیری را نشان می‌دهند. در این نوشتار، نشان می‌دهیم که در یک زنجیره‌ی تأمین کلاسیک توزیع نوشیدنی چگونه این تغییرپذیری ممکن است به‌صورت هزینه‌ی کل و اثر شلاقی اتفاق بیفتد، و به‌منظور مدیریت بهتر عامل‌ها برای کاهش پویایی پیشنهاداتی ارائه خواهد شد. در این مدل مشاهده می‌شود پویایی‌های زنجیره تحت تأثیر عامل‌های گوناگونی همچون: الگوی تقاضا، سیاست سفارش‌دهی، به اشتراک گذاشتن اطلاعات تقاضا و زمان انتظار قرار دارد. بررسی تأثیرات این عامل‌ها بر پویایی زنجیره، با استفاده از طرح فاکتوریلی، نشان می‌دهد «سیاست سفارش‌دهی» مهم‌ترین عامل در پویایی زنجیره محسوب می‌شود و با توجه به نوع الگوی تقاضا می‌توان با انتخاب نوع سیاست سفارش‌دهی شاهد کاهش پویایی زنجیره بود.

چیدمان تسهیلات» مسئله‌یی است که به تعیین موقعیت دپارتمان‌ها در کف کارخانه می‌پردازد. رایج‌ترین هدف در این مسئله کمینه‌سازی هزینه‌های حمل‌ونقل مواد است. بیشتر محققین به چندمنظوره‌بودن ماهیت مسائل چیدمان اذعان دارند و بنابراین، در تعیین مکان مناسب تسهیلات در نظر گرفتنِ اهداف مختلف ضرورت می‌یابد. از این‌رو در این نوشتار با در نظر گرفتن اهداف مختلف و به‌کارگیری یک رویکرد چندمرحله‌یی ــٓشامل الگوریتم ژنتیک، الگوریتم -o‌p‌t۲ و شیوه‌ی تحلیل پوششی داده‌هآــ یک چیدمان کارا برای مسئله‌ی چیدمانِ مبتنی بر ساختار نواریِ منعطف تعیین می‌شود. در این نوع چیدمان، دپارتمان‌ها به‌صورت پیوسته به نوارهایی موازی با عرض‌های مختلف اختصاص می‌یابند. رویکرد پیشنهادی برای چندین مسئله‌ی موجود در ادبیات موضوع آزمایش شده است. نتایج به دست آمده نشان‌گر مؤثربودن رویکرد پیشنهادی است.

امروزه، رقابت جهانی به‌دلیل تغییرات سریع تکنولوژیکی و ازدیاد و تنوع محصولات افزایش سریعی پیدا کرده است. این امر باعث تأکید بر نقش بهبود مستمر عملکرد به‌عنوان یک نیاز رقابتی و راهبردی در بسیاری از سازمان‌ها در سراسر دنیا شده است. گسترش مشخصه کیفیت به‌عنوان ابزاری قدرت‌مند برای بهبود کیفیت و طراحی محصول و ایجاد یک سیستم کیفیت مشتری‌مدار محسوب می‌شود. در این پژوهش، یک چارچوب ترکیبی از گسترش مشخصه‌های کیفیت و برنامه‌ریزی آرمانی برای نشان دادن سطح برآورد هریک از نیازهای فنی محصول ارائه شده است. در این چارچوب برای به‌هنجار کردن خانه‌ی کیفیت از رابطه‌ی واسرمن استفاده شده است. با توجه به این که رویه ارائه‌شده، قادر به در نظر گرفتن ماهیت چندمنظوره‌ی مسئله است، اهدافی همچون افزایش سطح رضایت مشتری، کاهش هزینه و کاهش سختی کار لحاظ شده است. این چارچوب در نهایت در شرکت سیمان لارستان به کار گرفته شده است.

زمان رسیدن وسایط نقلیه‌ی امدادی یکی از مهم‌ترین پارامترها در مسئله‌ی پوشش مجموعه در حوزه‌ی امدادرسانی است. با توجه به مسائل دنیای واقعی، و از آنجا که هر نوع تسهیلی همیشه به‌طور قطعی در دسترس نیست، در این نوشتار ارائه‌ی روشی مناسب برای مکان‌یابی بهینه‌ی مراکز امدادی با توجه به قیود هزینه‌ها هدف‌گیری شده است. با استفاده از سیستم‌های صف ناپایدار و همچنین زمان مبنا بودن (متغیربودن) نرخ‌های حوادث و امدادرسانی، مسئله‌ی پوشش مجموعه بسط داده شده است. به‌منظور حل این مسئله در ابعاد بزرگ روش بهبودیافته‌ی بهینه‌سازی انبوه ذرات (I‌P‌S‌O) و الگوریتم شبیه‌سازی تبرید (S‌A) استفاده می‌شود. به‌منظور نشان‌دادن کارایی الگوریتم‌های پیشنهادی، تعدادی از مسائل در ابعاد کوچک توسط این الگوریتم‌ها حل و سپس نتایج مربوطه با نتایج حاصل از روش حل دقیق شاخه و کران مقایسه می‌شود.

پیچیدگی تصمیم‌گیری در زنجیره‌های عرضه باعث نیاز روزافزون به روش‌هایی برای مدل‌سازی این سیستم‌ها شده است. بسیاری از بنگاه‌های تولیدی و بازرگانی به دنبال مدل‌هایی هستند که به شناسایی رفتار بنگاه‌های زنجیره در شرایط مختلف و تصمیم‌گیری برای بهبود عملکرد آن‌ها کمک کند. این نوشتار روشی آماری برای مدل‌سازی و ارزیابی عملکرد یک بنگاه زنجیره‌ی عرضه پیشنهاد می‌کند. هدف از به کارگیری این روش، شناخت عوامل کلیدی تأثیرگذار بر عملکرد سیستم و پیش‌بینی رفتار آن در شرایط مختلف است. در این نوشتار دو معیار عملکرد پیشنهاد و رابطه‌ی آماری هریک، با عوامل مؤثر بر عملکرد سیستم تعیین می‌شود. روابط کمّی به دست آمده یک چارچوب تصمیم‌گیری برای بهبود عملکرد سیستم در راستای راهبردهای رقابتی کل زنجیره فراهم می‌کند. کاربرد روش پیشنهادی در دنیای واقعی با یک مطالعه‌ی موردی نشان داده می‌شود.

هدف این مقاله بررسی قابلیت پیاده‌سازی استراتژی ناب ـچابک در سازمان‌های خدمات انبوه و حرفه‌یی، و مقایسه‌ی آن‌ها با یکدیگر است. برای بررسی این موضوع از روش مطالعه‌ی موردی استفاده شده است. بدین‌منظور، یک رستوران فست‌فود زنجیره‌یی به‌عنوان سازمان خدمات انبوه، و یک بیمارستان تک‌تخصصی به‌عنوان سازمان خدمات حرفه‌یی از طریق مصاحبه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. به‌منظور نشان‌دادن فرایندها از ابزار نقشه‌برداری فرایند استفاده شده است. نتایج حاصله حاکی است که رویکرد ناب ـچابک در این دو نوع سازمان خدماتی قابلیت پیاده‌سازی دارد. با وجود این که پیاده‌سازی این استراتژی در رستوران زنجیره‌یی مشابه بخش ساخت است، اما در بیمارستان مورد مطالعه، به‌دلیل اهمیت مفاهیم دیگری از قبیل مدیریت موجودی، تا حدودی متفاوت است.

این مقاله یک مدل ریاضی جدید و کاملاً نوآورانه برای تحلیل اثرات میزان تقلیدپذیری نوآوری بر میزان تولید و تقلید نوآوری، و نیز بر میزان رفاه اجتماعی حاصل از نوآوری ارائه می‌کند. هسته‌ی اصلی این مدل، رقابت بین دو بنگاه است که هر دو توانایی خلق نوآوری و نیز توانایی تقلید آن را دارند. هدف، بررسی اثر پارامترهای مختلف بر تصمیم‌گیری دو بنگاه در رابطه با میزان تولید و میزان تقلید نوآوری است. نتایج حل مدل نشان می‌دهد که هزینه‌های تقلید بالا )کم‌تر تقلیدپذیر بودن نوآوری( نه‌تنها تولید نوآوری را زیاد می‌کند، بلکه می‌تواند تقلید نوآوری را هم افزایش دهد. به‌کمک مدل، سیاست حق انحصاری نوآوری نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل مدل نشان می‌دهد برای نوآوری‌های بسیار تقلیدپذیر، اعمال سیاست حق انحصاری موجب افزایش رفاه می‌شود. به‌خصوص اگر قیمت فروش نوآوری به میزان کم‌تر از هزینه‌ی تمام‌شده‌ی نوآوری تعیین شود.

هدف این نوشتار، تخمین رابطه‌ی بین متغیرهای کنترلی و متغیرهای پاسخ از نوع داده‌های طبقه‌بندی شده و دارای وابستگی با استفاده از یک روش ابتکاری است. در این نوشتار با استفاده از مدل لگاریتم خطی، آزمایش‌هایی با بیش از یک متغیر پاسخ طبقه‌بندی شده تحلیل و مدل‌سازی شده است. برای تخمین پارامترهای مدل رگرسیون لجستیک برای پاسخ‌های وابسته (دو متغیر پاسخ وابسته)، از یک روش ابتکاری غیرخطی تکرارپذیر با هدف بیشینه‌کردن تعداد انطباق‌ها استفاده شده است. مقایسه‌ی نتایج حاصل از روش ابتکاری با نتایج به دست آمده در حالت استقلال متغیرها و یکی از روش‌های موجود ــٓبرای مثال‌های فرضی با داده‌های شبیه‌سازی شده و یک مطالعه‌ی موردی با اندازه‌های متفاوتٓــ نشان می‌دهد که روش ابتکاری پیشنهادی در مقایسه با یکی از روش‌های موجود و روش تخمین جداگانه ضرایب متغیرهای پاسخ براساس شاخص میزان انطباق و شاخص حداکثر درست‌نمایی از عملکرد مناسب برخوردار است.

هدف این نوشتار ارائه یک متدولوژی مناسب برای در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلفِ ذی‌نفعان با اهداف متعارض آنها در برنامه‌ریزی تولید است. وجود برنامه تولیدی که فقط به ایده‌های یک ذی‌نفع ــٓ هرچند مهمٓ ــ بپردازد عملاً سازمان را در پیاده‌سازی نتایج با مشکل مواجه می‌سازد. در تحقیق حاضر ضمن ایجاد مدل‌های برنامه‌ریزی خطی، جواب‌های به دست آمده از نگاه هر ذی‌نفع مورد بررسی قرار می‌گیرد. درصورت یکسان‌نبودن جواب‌ها، مدل‌های هر ذی‌نفع با استفاده از برنامه‌ریزی چندمنظوره در هم ادغام می‌شود. حل مدل برنامه‌ریزی چندمنظوره با استفاده از روش معیار جامع، سازمان را موفق به دست‌یابی به برنامه‌ریزی تولید می‌کند. چگونگی ادغام جواب‌های مختلف به دست آمده از هر ذی‌نفع در این نوشتار مورد مطالعه قرار گرفته است. قابلیت‌های متدولوژی پیشنهادی در این مطالعه، با به‌کارگیری در یک شرکت تولیدکننده لوازم برقی سنجیده شده است. کلیدواژگان