مسئله‌ی موازنه‌ی هزینه ـزمان در پروژه‌ها از مباحث مهمی است که مورد توجه محققین زیادی بوده است، اما تعداد اندکی از این تحقیقات محیط‌های تصادفی را مورد توجه قرار داده‌اند. از طرف دیگر، کیفیت پروژه نیز یکی از مواردی است که مدیران پروژه به آن علاقه‌مندند که در تحقیقات مورد توجه چندانی قرار نگرفته است. در این نوشتار مسئله‌ی موازنه‌ی هزینه ـزمان با در نظر گرفتن عامل کیفیت پروژه به‌عنوان یکی از ارکان پروژه با پارامتر تصادفی تأخیر در فعالیت‌های پروژه در هنگام فشرده‌سازی مورد بررسی واقع می‌شود. در این راستا ابتدا یک مدل تصادفی موازنه‌ی هزینه ـزمان و کیفیت پروژه توسعه داده می‌شود، آنگاه برای حل مدل از مفهوم برنامه‌ریزی سازشی مقیدشده‌ی تصادفی استفاده می‌شود و در نهایت برای تشریح مدل و حصول نتایج، کاربرد آن در یک پروژه‌ی واقعیدر زمینه‌ی استقرار مخازن گاز مایع مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج بیان‌گر کاربردی بودن مدل ما در مسائل واقعی‌اند.

هدف پژوهش حاضر ارائه‌ی مدلی مفهومی برای پیاده‌سازی سیستم خبره برنامه‌ریزی پروژه‌های ساختمانی است که از قابلیت ذخیره‌سازی و بازیابی بخشی از دانش برنامه‌ریزی پروژه‌های ساختمانی برای تصمیم‌گیری مدیران و برنامه‌ریزان سازمان برخوردار باشد. هدف اصلی پژوهش این است که برای حل مشکلات توسعه‌ی سیستم‌های خبره، مدل به‌عنوان یک زیرسیستم مدیریت دانش در سازمان‌های پروژه‌محور با توجه به ویژگی‌های دانش برنامه‌ریزی ساخت ــٓ شامل فرایندهای برنامه‌ریزی، قواعد برنامه‌ریزی، اسناد کمکی برنامه‌ریزی و نیز دانش فنی مراحل ساخت پروژه‌های ساختمانیٓ ــ طراحی شود. از این رو فرایندهای پیاده‌سازی سیستم خبره در سازمان با استفاده از مدل‌های مدیریت دانش و مدل‌های توسعه‌ی سیستم‌های خبره تهیه شده و با استفاده از ویژگی‌های خاص صنعت ساخت و نیز نظرات خبرگان برنامه‌ریزی شرکت نوسازان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های مدیریت ساخت کشور، تکمیل و اصلاح شده است.

ارزیابی وضعیت کیفیت، به‌عنوان یکی از گام‌های اساسی بهبود کیفیت، غالباً با داده‌های طبقه‌بندی شده انجام می‌شود. در این مطالعه براساس مدل رگرسیون لجستیک ترتیبی به پیش‌بینی وضعیت کیفیت خدمات براساس مقادیر مختلف متغیرهای کنترلی پرداخته می‌شود. پس از مدل‌سازی مسئله‌ی بهینه‌سازی سطح پاسخ برای داده‌های طبقه‌بندی شده، به‌عنوان یکی از نوآوری‌های این مطالعه، ابتدا روشی ابتکاری برای حل مدل ارائه می‌شود و سپس الگوریتم فراابتکاری براساس شبیه‌سازی تبرید برای بهبود عملکرد الگوریتم پیشنهاد شده است. در ادامه دو مثال عددی به‌همراه نتایج حاصله به بررسی عملکرد الگوریتم‌های پیشنهادی می‌پردازد. روش پیشنهادی در یک مثال واقعی نیز پیاده‌سازی شده که نتایج آن در انتها تحلیل شده است. نتایج بررسی‌ها نشان‌دهنده‌ی عملکرد بهتر الگوریتم فراابتکاری نسبت به الگوریتم ابتکاری پیشنهادی است.

سیستم‌های اجتماعی از تعامل روابط بین انسان‌ها شکل می‌گیرند، و تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی ــٓنظیر پسماندٓــ محصول فعالیت‌های مختلف در این سیستم‌هاست. مدیریت صحیح پسماند به‌عنوان یکی از معضلات عصر حاضر به‌شمار می‌آید. گرچه مدیریت پسماندهای شهر تهران در پژوهش‌های مختلف، و از جنبه‌های زیست‌محیطی و مدیریتی مورد بررسی قرار گرفته، امّا در تحقیقِ حاضر مدل‌سازی دینامیکی سیستم مدیریت پسماندهای جامد شهر تهران برمبنای پیشینه‌ی تحقیقات انجام‌شده و با توجه به نگرش سیستمی انجام شده است. براساس نتایج حاصل از اجرای شبیه‌سازی، رفتار متغیرهای کلیدی در یک افق زمانی ۱۴ ساله پیش‌بینی شده و پس از حصول اطمینان از اعتبار مدل، از آن برای سیاست‌گذاری و ارائه‌ی سناریوی بهبودِ مدیریت پسماندهای جامد شهر تهران استفاده شده است.

امروزه، تأمین منابع شرکت از بیرون، تبدیل به یک رویکرد تجاری مهم شده است؛ چرا که این امر می‌تواند مزیتی رقابتی را در تولید مؤثرتر و کاراتر محصول یا خدمات شرکت به‌همراه داشته باشد. مروری بر ادبیات انتخاب تأمین‌کننده نشان می‌دهد که اگرچه موضوع انتخاب تأمین‌کننده یک مسئله‌ی چندمنظوره است، ماهیت چندمنظوره‌ی آن تا حدود زیادی ناشناخته باقی مانده است. همچنین ماهیت مبهم و غیردقیق عوامل تصمیم‌گیری عملاً قابل چشم‌پوشی نیست. در دنیای واقعی، تأمین‌کنندگان معمولاً یک تأخیر در پرداخت را برای خریداران و به‌منظور جلب توجه آن‌ها در نظر می‌گیرند. اما در ادبیات انتخاب تأمین‌کننده به این موضوع چندان توجهی نداشته است. در این مقاله، برای نخستین‌بار در ادبیات موضوع، از تابع هدفی که ارزش فعلی خالص پول را برای خریدار در نظر می‌گیرد استفاده شده است.

تقسیم‌بندی بهینه‌ی مشتریان برمبنای ویژگی‌های مرتبط می‌تواند به توسعه‌ی استراتژی‌های بازاریابی دقیق‌تر به‌منظور صرف کاراتر منابع کمک کند. اما ایجاد سامانه‌ی تقسیم‌بندی مشتریان که علاوه‌بر پیچیدگی کم از قابلیت تقسیم‌بندی بهینه‌یی برخوردار باشد، به‌دلیل حجم زیاد ویژگی‌ها کاری بسیار مشکل است. هدف این نوشتار، ارائه‌ی یک سامانه‌ی تلفیقی هوشمند مبتنی بر درخت رگرسیونی و نقشه‌ی خودسازمانده بهینه‌سازی شده است که از نظر محاسباتی کارا و دقیق باشد. نتایج نشان می‌دهد که درخت رگرسیونی ۹۳٪ از ویژگی‌ها را در حالت بهینه حذف می‌کند و لذا به کاهش قابل توجه هزینه‌ی محاسبات می‌انجامد. به‌علاوه، نتایج اعتبارسنجی نشان می‌دهد که این سامانه با دقت قابل توجهی خوشه‌ها را تفکیک کرده است و بدین طریق می‌توان منابع بازاریابی را برای جذب مشتریان مشابه با مشتریان بهترین خوشه‌ها صرف کرد.

از زمان مطرح‌شدن نظریات کلاسیک در مدیریت، همواره ارزیابی سازمان به‌عنوان یکی از روش‌های کنترل و برنامه‌ریزی مورد توجه بوده است. به‌علاوه با توسعه‌ی کمی و کیفی سازمان‌ها و با توجه به محدودیت منابع موجود و تشدید رقابت میان آن‌ها برای جلب رضایت مشتریان، ضرورت انجام هدف‌مند بررسی نحوه‌ی کارکرد اهمیت ویژه‌یی می‌یابد. در این مقاله رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها/فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی D‌E‌A/A‌H‌ به‌منظور سنجش عملکرد سازمان‌های دارای ساختار فرکتال پیشنهاد شده است، بدین‌ترتیب که ابتدا مدل تحلیل پوششی داده‌ها D‌E‌A برای ارزیابی هر زوج از واحدها بدون در نظر گرفتن سایر واحدها( به کار گرفته شده، و سپس با استفاده از نتایج به دست آمده از حل مدل D‌E‌A یک ماتریس مقایسات زوجی تشکیل و راه حل مدل فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی A‌H‌P دوسطحی برای رتبه‌بندی کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نهایت مدل یادشده برای سنجش عملکرد تأسیسات تقویت فشار گاز منطقه‌ی ۳ عملیات انتقال گاز به کار گرفته شده تا با رتبه‌بندی تأسیسات از نقطه‌نظر کارایی، اطلاعات مدیریتی مناسب برای شناسایی نقاط ضعف و قوت عملکرد واحدها به‌منظور برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین روش‌های مناسب برای رسیدن به اهداف عالیه‌ی سازمان و نظام‌مندکردن تخصیص منابع، اجرای طرح‌های انگیزشی، پاداش و... فراهم آید.

«تعیین زمان‌بندی فرود هواپیماها روی باند فرودگاه» مسئله‌یی پرکاربرد و در عین حال به‌لحاظ پیچیدگی محاسباتی دشوار است. این مسئله عبارت است از تخصیص هواپیماها برای فرود به باند فرودگاه، به‌طوری‌که مجموع خسارات ناشی از دیرکرد و زودکرد در فرود همه‌ی هواپیماها کمینه شود. پیچیدگی محاسباتی این مسئله باعث توجه خاص به الگوریتم‌های ابتکاری و فراابتکاری به‌عنوان رویکردی برای حل مسئله شده است. لذا در این نوشتار برای حل بهینه‌ی مسائل با ابعاد بیشتر از ۱۰۰ هواپیما، الگوریتم فراابتکاری نزول همسایگی متغیر طراحی می‌شود. نتایج محاسباتی نشان از توانایی الگوریتم در یافتن جواب‌های با کیفیت بالا در یک زمان محاسباتی کوتاه برای مسائل تا اندازه ۲۰۰ هواپیما و ۵ باند فرود را دارند.

در این نوشتار یک مدل برنامه‌ریزی عدد صحیح چندمنظوره حداکثر پوشش مکان‌یابی ـ تخصیص براساس سیستم صف فازی با در نظر گرفتن تراکم و چند نوع تقاضا در سیستم ارائه می‌شود. علاوه‌بر این، تابع هدف دیگری هم در این مدل در نظر گرفته شده که سعی دارد با ادغام مکان چند سرویس‌دهنده در یک نقطه، در جهت کاهش هزینه‌ی راه‌اندازی اولیه آن‌ها گام بردارد و این امکان را برای مشتریان فراهم آورد تا حتی‌المقدور بیشترین خدمات خود را از یک مکان دریافت کنند. در نهایت، برای حل مدل از الگوریتم‌های ژنتیک و ممتیک ــٓ الگوریتم‌هایی که با یک الگوریتم ابتکاری هیبرید شده‌اندٓ ــ استفاده شده تا بتوانند اهداف متناقض مدل را به تعادل برسانند. مقایسه‌ی نتایج گرفته شده از این دو الگوریتم نشان‌دهنده‌ی زمان حل کم‌تر در الگوریتم ژنتیک است در حالی که الگوریتم ممتیک جواب‌های بهتری ارائه می‌کند.

امروزه نوآوری و خلاقیت اصلی‌ترین جزء تکنولوژی و موتور اصلی ایجاد درآمد و مزیت رقابتی سازمان به‌شمار می‌آید. یکی از اصلی‌ترین آغازگران نوآوری، یادگیری است. از سوی دیگر بنابر ادبیات، قابلیت یادگیری سیستمی زیربنای اصلی یادگیری و تحول در سازمان است. در این نوشتار سعی داریم با بررسی حوزه‌های دوگانه‌ی نوآوری و قابلیت یادگیری شباهت‌های موجود در این حوزه‌ها و مفاهیم مشترک آن‌ها را استخراج کرده و ارتباطات بین آن‌ها را مشخص کنیم. سپس این ارتباط را از طریق تجزیه و تحلیل خوشه‌یی و تحلیل فاکتور تأییدی مورد بررسی عمیق‌تر قرار داده و با تقسیم‌بندی سازمان‌ها برمبنای نوآوری‌شان فاکتورهای قابلیت یادگیری را در بستر گروه‌های سازمانی مختلف مورد تحلیل قرار می‌دهیم. نهایتاً با استفاده از روش تحلیل فاکتور تأییدی به بررسی صحت ارتباط به دست آمده می‌پردازیم. به این ترتیب، سؤال اصلی مطرح در این نوشتار این است که چگونه برخی فعالیت‌های عملی در حوزه‌ی قابلیت یادگیری منجر به بهبود فعالیت‌های نوآوری می‌شوند.

در سال‌های اخیر اهمیت داده‌ها به‌عنوان منابع دارای پتانسیل اطلاعاتی بسیار بالا به‌نحو گسترده‌یی مورد توجه قرار گرفته شده است. داده‌کاوی با استخراج و کشف سریع و دقیق اطلاعاتِ با ارزش و پنهان از پایگاه داده‌ها به‌منظور تصمیم‌گیری و پشتیبانی تصمیم از جمله اموری است که هر کشور، سازمان و شرکتی به‌منظور توسعه علمی، فنی و اقتصادی خود به آن نیاز دارد. با توجه به ضرورت استفاده از فنون داده‌کاوی ــٓخصوصاً خوشه‌بندیٓــ در این نوشتار یک مدل ریاضی براساس رویکرد خوشه‌بندی ارائه‌می‌شود که در خوشه‌بندی مشتریان شرکت صنعتی پارس‌خزر کاربرد دارد. مسئله‌ی خوشه‌بندی به‌صورت مدل ریاضی با هدف کمینه‌سازی مجموع متوسط فواصل درون‌خوشه‌یی در طبقه‌بندی مشتریان فرمول‌بندی می‌شود که در تمامی موارد آزمایش شده، با بهبودبخشی شدید در فواصل درون‌خوشه‌یی همراه است. عملکرد این شیوه در یک مسئله‌ی واقعی آزموده شده و تحلیل نتایج حاکی از کارایی محاسبات این شیوه است.

در این تحقیق مدلی جدید برای سیستم موجودی بازدید پیوسته چندمحصولی با محدودیت‌های فضای انبار، بودجه و کم‌ترین سطح خدمت در حالت کمبود پس‌افت جزئی ارائه شده است. هدف به دست آوردن مقدار سفارش و نقطه سفارش مجدد است به‌گونه‌یی که هزینه‌ی کل سالیانه کمینه شود. این مدل با روش آزادسازی لاگرانژ و ترکیب آن با الگوریتم ابتکاری شناخته شده هدلی ـویتین برای مسائل با ابعاد کوچک، و روش فراابتکاری شبیه‌سازی تبرید برای مسائل با ابعاد بزرگ حل می‌شود. از آنجا که روش آزادسازی لاگرانژ اجزء روش‌های دقیق است، می‌توان از آن برای ارزیابی جواب روش شبیه‌سازی تبرید بهره برد. مقایسه جواب‌های به دست آمده از دو روش نشان می‌دهد که روش شبیه‌سازی تبرید کارایی مناسب و قابل قبولی برای حل مدل پیشنهادی دارد.