هدف پژوهش توصیفی حاضر، بررسی رابطه سبک‌های هویت مدل برزونسکی و دینداری بود. روش: 359 دانشجو (182 مرد و 177 زن) که با روش نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای- چندمرحله‌ای از میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انتخاب شده بودند، به پرسش‌نامه سبک‌های هویت، پرسش‌نامه جهت‌گیری مذهبی اسلامی و مقیاس باورهای پساانتقادی پاسخ دادند. داده‌ها به‌کمک ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام تحلیل شدند. یافته‌ها: بیشتر متغیر‌های دینداری دو مقیاس با هویت اطلاعاتی و هنجاری ارتباط مثبت و با هویت نامتمایز/ اجتنابی ارتباط معکوس داشتند. نتایج تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که باورها و مناسک توسط دو سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری، اخلاق توسط هر سه سبک هویتی، شمول استعلا توسط دو سبک هنجاری و نامتمایز/ اجتنابی (به‌صورت منفی) و پردازش نمادین مذهب تنها توسط هویت اطلاعاتی قابل پیش‌بینی است. نتیجه‌گیری: ارتباط مثبت بیشتر متغیرهای دینداری با سبک‌های هویت اطلاعاتی و هنجاری و ارتباط معکوس آنها با سبک هویت نامتمایز/ اجتنابی، نشانگر تعلق این متغیرها به یک سازۀ مشترک دینداری است.

این پژوهش با هدف بررسی ارتباط سبک­های مقابله­ای و استرس با بیماری کرونری قلب و هم‌چنین بررسی سبک­های مقابله­ای ناکارآمد در افراد مبتلا به این بیماری انجام شد. روش: در یک طرح مورد- شاهدی، 80 نفر از بیماران کرونری قلب (40 مرد،40 زن) مراجعه‌کننده به بیمارستان شهید مدنی شهرستان تبریز با 80 نفر از افراد گروه گواه (40 مرد، 40 زن) که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و از نظر برخی متغیرهای جمعیت‌شناختی با یکدیگر همتا شده بودند، مقایسه شدند. داده‌ها به کمک پرسش‌نامه سبک­های مقابله­ای و سیاهه استرس زندگی هولمز– راهه گردآوری و به‌کمک آزمون رگرسیون لجستیک، تحلیل واریانس چند متغیره (مانووا) و آزمون t ، تحلیل شدند. یافته‌ها: بیماران کرونری قلب در مقایسه با افراد گروه گواه، میزان استرس بالاتری را تجربه می‌کنند و در برخورد با مسایل استرس‌زا بیشتر از سبک­­های مقابله­ای هیجان­مدار بهره می‌گیرند. 79 درصد واریانس مربوط به بروز بیماری کرونری قلب توسط متغیرهای استرس‌زا و سبک‌های مقابله­ای تبیین شد که از این میان سبک هیجان‌مدار بیشترین سهم (51%) و استرس کمترین سهم (11%) را داشتند. مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب، بیشتر سبک مقابله­ای ناکارآمد رویارویی مستقیم و زنان مبتلا به این بیماری، بیشتر سبک مقابله­ای ناکارآمد خود­کنترلی را به‌کار می‌بردند. نتیجه‌گیری: بین سبک­های مقابله­ای هیجان­مدار و بیماری کرونری قلب ارتباط معنی­داری وجود دارد و در ارتباط با این مسأله، جنسیت نیز نقش مهمی دارد.

هدف این پژوهش بررسی نقش تعارض زناشویی و ایمنی هیجانی خانواده در سلامت جسمانی و روانی – اجتماعی کودک بود. روش: 413 نفر (220 دختر و 193 پسر) از کودکان پایه پنجم مدرسه‌های شهر تهران با میانگین سنی 81/10 سال، با روش نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای نسبتی انتخاب شدند. مادران این دانش‌آموزان به مقیاس خصومت آشکار اولری- پورتر و پرسش‌نامه سلامت کودک- فرم 28 سؤالی پدر و مادر و کودکان به مقیاس ایمنی در سیستم خانواده پاسخ دادند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان‌گر رابطه معکوس تعارض زناشویی و ناایمنی هیجانی با سلامت جسمانی و روانی- اجتماعی کودک و هم‌چنین نقش پیش‌بینی‌کننده (به‌صورت معکوس) تعارض زناشویی در ایمنی هیجانی کودک بود. نتیجه‌گیری: تعارض زناشویی به دلبستگی ناایمن کودک به پدر و مادر می‌انجامد.

هدف این پژوهش بررسی ساختار عاملی مقیاس رضایت زناشویی در کارکنان دانشگاه شهید چمران بود. روش: 200 کارمند متأهل دانشگاه شهید چمران که به روش تصادفی ساده از میان کارکنان دانشگاه برگزیده شده بودند، مقیاس رضایت زناشویی محرابیان و پرسش‌نامه رضایت زناشویی اینریچ را تکمیل نمودند. یافته‌ها: همسانی درونی کل مقیاس در زنان و مردان و دوعامل استخراج شده بیانگر روایی بالای مقیاس بود. ضریب‌های همبستگی بین هر یک از ماده‌های مقیاس با نمره کل ماده‌ها از 06/0 تا 88/0 در نوسان و همگی (به‌جز ماده 10) از نظر آماری معنی‌دار بودند (001/0p<). ضریب روایی هم‌زمان بین این مقیاس و پرسش‌نامه رضایت زناشویی اینریچ در کل نمونه 83/0 به‌دست آمد. تحلیل عاملی به روش عامل یلبی محور اصلی (چرخش مایل) در مقیاس رضایت زناشویی دو عامل را نشان داد، که جمعاً 46/57% واریانس مقیاس را تبیین کردند. سهم بیشتر این واریانس (64/45%) را عامل اول تبیین کرد. هم‌چنین تحلیل عاملی تأییدی الگوی دوعاملی را نسبت به الگوی یک‌عاملی برازنده داده‌ها تعیین کرد. نتیجه‌گیری: با توجه به پایایی و روایی مناسب مقیاس رضایت زناشویی می‌توان برای کارهای پژوهشی و اندازه‌گیری میزان رضایت همسران نسبت به یکدیگر در مراکز مشاوره از این مقیاس بهره گرفت.

هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی مقیاس اصلاح‌شده وسواس فکری- عملی ییل- براون در یک نمونه دانشجویان ایرانی بود. روش: در این پژوهش که از نوع هنجاریابی است، پس از برگردان نسخه اصلی به فارسی و اصلاح آن توسط سه تن از استادان روانشناسی و زبان انگلیسی، فرم نهایی آن بر روی 100 نفر (50 دختر، 50 پسر) از دانشجویان دانشگاه اصفهان که به‌صورت خوشه‌ای- مرحله‌ای انتخاب شده بودند اجرا شد. سن شرکت‌کنندگان از 19 تا 35 سال بود. برای تعیین پایایی، روش همسانی درونی و ضریب دونیمه‌سازی و برای تعیین روایی، روایی هم‌زمان، تشخیصی و ساختار عاملی به‌کار برده شد. یافته‌ها: دامنه ضریب آلفا از 78/0 برای «عامل نیروی کنترل فکر» تا 93/0 برای «عامل رفتار‌ها و افکار وسواسی» به‌دست آمد. هم‌چنین ضرایب پایایی از نوع آلفای کرونباخ، دونیمه‌سازی و ضریب گاتمن به‌ترتیب 93/0، 83/0 و 92/0 به‌دست آمد. ضریب همبستگی این پرسش‌نامه با پرسش‌نامه پادوا و مقیاس رضایت بدنی به‌ترتیب 58/0 و 33/0 بود. در تحلیل عاملی دو عامل «نیروی کنترل فکر» و «افکار و رفتار‌های وسواسی» در مجموع 66% از واریانس پرسش‌نامه را تبیین نمودند. نتیجه‌گیری: مقیاس اصلاح‌شده وسواس فکری- عملی ییل- براون برای اختلال بدشکلی بدن در نمونه دانشجویان ایرانی از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و می‌توان آن را در موارد تشخیصی و درمانی به‌کار برد.

این پژوهش با هدف هنجاریابی مقیاس اجرایی بالینی اختلال استرس پس از ضربه (CAPS-1) برای پیامدهای روانی ناشی از جنگ انجام شد. روش: آزمودنی‌ها 105 مرد با سابقه حضور در جبهه جنگ ایران و عراق و درصد از کارافتادگی 15 تا 50 بودند که برای همه آنها تشخیص اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مطرح شده بود. بررسی میزان پایایی به دو روش بازآزمایی با فاصله دو هفته و محاسبه آلفای کرونباخ انجام شد. برای محاسبه روایی مقیاس، تحلیل عاملی به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی به‌کار برده شد. یافته‌ها: ضریب پایایی با روش بازآزمایی برای کل مقیاس 86/0 و آلفای کرونباخ 92/0 به‌دست آمد. یافته‌های به‌دست‌آمده از تحلیل عاملی با روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی نشان‌دهنده روایی بالای مقیاس بود. تحلیل عاملی اکتشافی، شش عامل برجسته را در این پرسش‌نامه مشخص نمود. نتیجه‌گیری: مقیاس CAPS-1 برای جمعیت جانباز ایرانی دارای پایایی و روایی مطلوب است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی بیش‌مصرف غیرکشنده مواد اعتیادآور غیرقانونی در دوران زندگی، ارتباط آن با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و الگوهای مصرف مواد در افراد دچار وابستگی به مواد انجام شده است. روش: در یک بررسی توصیفی، داده‌ها از 29 استان ایران درباره وضعیت سوءمصرف مواد از اردیبهشت تا شهریور 1386 گردآوری شدند. با معتادان در سه محل زندان، مراکز درمان و خیابان مصاحبه شد. نمونه‌گیری در زندان‌ها و مراکز درمان به روش تصادفی و در خیابان به‌صورت گلوله برفی بود. یافته‌‌ها: 3329 نفر (1/42%) از افراد دچار وابستگی به مواد اعتیادآور غیرقانونی تجربه بیش‌مصرف مواد را در دوران زندگی گزارش کردند. بیش‌مصرف مواد در دوران زندگی در کسانی‌که ماده غالب مصرف‌شان نورجزیک بود (9/53%) در مقایسه با سایرین (6/41%) (001/0p<)؛ در افرادی‌که ماده غالب مصرف‌شان هرویین بود (2/50%) در مقایسه با سایرین (1/40%) (001/0>p)؛ و در کسانی‌که به روش تزریقی مواد مصرف می‌کردند (1/56%) در مقایسه با سایر افراد (8/38%) (001/0>p)به میزان معنی‌داری بیشتر گزارش شد. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که متغیر‌های جنسیت (01/0>p)، تنها زندگی‌کردن (05/0>p)، نداشتن شغل (05/0>p)، درآمد غیرقانونی (01/0>p) و مصرف سیگار توسط یکی از اعضای خانواده (001/0p<) پیش‌گویی‌کننده تجربه بیش‌مصرف غیرکشنده می‌باشد. نتیجه‌گیری: توجه به بیش‌مصرف‌های غیرکشنده مواد در معتادان به‌ویژه موارد تزریقی و مصرف‌کنندگان هرویین و نورجزیک ضروری است. سازمان‌های فعال در زمینه پیش‌گیری، درمان و کاهش آسیب باید در این زمینه پیش‌بینی‌های لازم را بنمایند. �

اختلال استرس پس از جنگ در ادبیات پژوهشی ایران

پدیده درآمیختگی افکار از مفاهیم مهم نظریه فراشناختی در زمینه اختلال وسواسی- اجباری می باشد. در پژوهش حاضر ویژگی‌های روان‌سنجی «آزمون درآمیختگی افکار» بر روی دانشجویان دانشگاه اصفهان سنجیده شد. روش: پس از ترجمه نسخه اصلی، فرم نهایی بر روی 130 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه اصفهان اجرا شد. برای سنجش پایایی آزمون از روش‌های همسانی درونی (آلفای کرونباخ و ضریب دونیمه‌سازی) بهره گرفته شد و تعیین روایی آزمون به روش روایی همگرا، روایی تشخیصی و تحلیل عوامل انجام شد. یافته‌ها: تحلیل پایایی همسانی درونی، ضریب آلفا را برای عامل کلی 87/0، و برای عامل اول، دوم، سوم و دونیمه‌سازی به‌ترتیب، 77/0، 82/0، 80/0و 73/0 نشان داد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره (مانووا) برای بررسی روایی تشخیصی میان دو گروه بیمار و عادی، نشان داد که دو گروه از لحاظ عامل کلی و خرده‌مقیاس‌های آن با هم تفاوت معنی‌دار دارند (001/0p<). داده‌های روایی همگرا ضریب همبستگی بین آزمون درآمیختگی افکار و پرسش‌نامه درآمیختگی فکر-کنش را 65/0 نشان داد. تحلیل عاملی تأییدی با چرخش واریماکس نیز سه عامل درآمیختگی فکر-کنش، درآمیختگی فکر - شئ و درآمیختگی فکر- رویداد را به‌دست آورد. نتیجه‌گیری: آزمون درآمیختگی افکار در نمونه دانشجویان ایرانی از روایی وپایایی مناسبی برخوردار است و می‌تواند در موارد تشخیصی و درمانی کاربرد داشته باشد.

پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی نسخه فارسی مقیاس فعال‌سازی رفتاری برای درمان افسردگی (BADS) در جمعیت دانشجویی انجام شده است. روش: 370 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه فردوسی مشهد به‌کمک مقیاس فعال­سازی رفتاری برای درمان افسردگی و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) آزمون شدند. برای محاسبه روایی سازه مقیاس از تحلیل عاملی تأییدی بهره گرفته شد. هم‌چنین بررسی روایی همگرای مقیاس فعال­سازی، به‌کمک ضریب همبستگی بین زیرمقیاس­های BADS و زیرمقیاس­های اضطراب، افسردگی و استرس انجام شد. یافته­ها: تحلیل عاملی تأییدی، برازش ساختار چهارعاملی BADS را تأیید کرد. هم‌چنین همبستگی معنی‌دار و منفی با عامل فعال­سازی و همبستگی مثبت و معنی‌دار در سه عامل اجتناب/ نشخوار فکری، افت شغلی/ تحصیلی و آسیب اجتماعی با زیرمقیاس­های افسردگی، اضطراب و استرس به‌دست آمد که نشان‌دهنده روایی همگرای مطلوب این مقیاس است. نتیجه­گیری: پژوهش حاضر ساختار چهار عاملی 25گویه­ای BADS را تأیید کرد. چهار عامل این مقیاس (فعال­سازی، اجتناب/ نشخوار فکری، افت شغلی/ تحصیلی و آسیب اجتماعی) مورد تأیید قرار گرفتند.

: هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی آزمون یادگیری شنوایی- کلامی ری (RAVLT) در جمعیت سالمندان بود. روش: 250 سالمند سالم و 100 سالمند مبتلا به دمانس آلزایمر در دامنه سنی 60 تا 80 سال که به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای- تصادفی برگزیده شده بودند، بر پایه آزمون معاینه مختصر وضعیت شناختی، آزمون یادگیری شنوایی- کلامی ری و معیارهای تشخیصی DSM-IV ارزیابی شدند. یافته‌ها: در تعیین روایی همگرا، بین نتایج آزمون ری در چهار مرحله میانگین، یادآوری بی‌درنگ، یادآوری تأخیری و بازشناسی، و امتیاز زیرآزمون حافظه منطقی وکسلر، همبستگی مثبت معنی‌دار دیده شد (346/0=r ، 001/0p<). بررسی روایی تفکیکی با مقایسه امتیازات آزمون بین دو گروه سالمندان سالم و مبتلا به دمانس آلزایمر، تفاوت معنی‌دار یافته‌های آنها را در کلیه مراحل آزمون نشان داد (001/0p<). با رسم منحنی راک، حساسیت بالای 89% و ویژگی بالای 81% در مراحل مختلف آزمون به‌دست آمد (001/0p<). به‌کمک فرمول یو دنس، نقطه برش 5/2 تا 5/6 برای بخش‌های گوناگون آزمون تعیین گردید. نتیجه‌گیری: نسخه فارسی آزمون یادگیری شنوایی- کلامی ری از روایی و پایایی خوبی برخوردار است و با توجه به نقاط برش تعیین‌شده، می‌تواند برای ارزیابی و اظهارنظر نسبت به وضعیت حافظه کوتاه‌مدت و عملکرد یادگیری در سالمندان، و شناسایی افراد مبتلا به دمانس آلزایمر به‌کار برده شود.

ساخت، بررسی روایی و ساختار عاملی پرسش‌نامه­ای برای سنجش ارتباط دانش­آموزان با مدرسه، هدف پژوهش حاضر بود. روش: با بهره‌گیری از منابع و نظریه متخصصان روانشناسی تربیتی، پرسش‌نامه­ای 21 پرسشی تهیه شد و 1204 دانش­آموز از نقاط مختلف تهران که به‌صورت چندمرحله‌ای (طبقه­ای متناسب با حجم) و تصادفی برگزیده شده بودند، به آن پاسخ دادند. داده­ها به‌کمک نرم­افزار SPSS و LISREL و با کاربرد تحلیل عاملی اکتشافی، روش مؤلفه­های اصلی و چرخش پروماکس، تحلیل عاملی تأییدی، شاخص‌های برازش و آلفای کرونباخ تحلیل شدند. یافته­ها: تحلیل مؤلفه­های اصلی نشان داد که پرسش‌نامه ارتباط با مدرسه (SCQ) از چهار عامل تعلق، التزام، تعهد و روابط با هم‌سالان در مدرسه تشکیل شده اما طبق تحلیل عاملی تأییدی، عامل چهارم با داده ها برازش نداشت. آلفای کرونباخ برای کل پرسش‌نامه 84/0، تعلق 83/0، التزام 81/0، تعهد 58/0 و روابط با هم‌سالان 50/0 محاسبه شد. نتیجه­گیری:�SCQ را می­توان به­عنوان ابزاری معتبر برای سنجش احساسات، ارزیابی‌ها و رفتارهای دانش‌آموزان نسبت به مدرسه به‌کار برد