برخلاف نظر بسیاری از مکاتِب که انسان را محور کارهای خود قرار داده اند، دین اسلام با نگاهی همه جانبه به مقوله کار، توجه به خداوند، انسان و جهان را مد نظر قرار داده است. دراین پژوهش سعی شده با استفاده ازآیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام) به ویژه با تکیه بر بیانات گهربار امام علی (علیه السلام) مبانی اسلامی اخلاق کار مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار گیرد.

در این پژوهش ضمن بیان عوامل مختلف عدالت سازمانی، شاخصهای عدالت سازمانی شامل عدالت توزیعی، رویه ای و مراوده ای از نامه امام علی (علیه السلام) به مالک اشتر، استخراج شده، و میزان اجرای آنها در دانشگاه هنر اصفهان طی سه فرضیه مورد بررسی قرار گرفته است. نوع اين پژوهش، توصيفي- پیمایشی بوده، و فرضیات این پژوهش با استفاده از داده‌هاي پرسشنامه محقق ساخته (شامل 45 سؤال)، در دانشگاه هنر اصفهان آزمون شده است. برای این منظور از کل جامعه آماری252 نفر، 110 نمونه انتخاب و پرسشنامه‌ها توسط این افراد، تکمیل گردیده است. این نمونه به صورت نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده، انتخاب و با استفاده از روشهای آمار استنباطی شامل تک متغیره، هتلینگ، همبسته، تحليل واریانس چند متغيره مانوا و آزمون LSD تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این پژوهش بر اساس شاخصهای نهج البلاغه، حاکی است که عدالت توزیعی، کمتر از عدالت رویه ای و مراوده ای، و عدالت رویه ای کمتر از عدالت مراوده ای و همگی کمتر از سطح متوسط در دانشگاه هنر اصفهان اجرا شده و بنابراین در مجموع، عدالت سازمانی کمتر از سطح متوسط در دانشگاه هنر اصفهان به اجرا در آمده است؛ هم چنین مطرح شد که احتمالاً عامل تحصیلات به عنوان عامل کلیدی در نظر سنجی ها نقش داشته است به این معنا که با افزایش سطح تحصیلات، نظر کارکنان به سمت عدم اجرای عدالت در دانشگاه هنر اصفهان سوق پیدا کرده است.

در اين نوشتار، ضمن بررسي مشاهدات ميداني و مصاحبه‌ و نظرخواهي از خبرگان مسئول بخش عرضه خدمات حمايتي كشور با توجه به مبناي سازماندهي منطقه‌اي و جغرافيايي كه لازمه شناسایي دقيق نيازمندان و توانمندسازي و خوداتكايي ايشان است، علاوه بر تعامل مناسب و استفاده بهينه از ظرفيتها و تجربه­های خيريه‌هاي موجود به ايجاد يا تقويت گونه‌هاي جديدي از سازمانهاي مردم‌نهاد شامل تشكلهاي داوطلبانه حمايتي محله‌محور به مركزيت مساجد محله‌ها تحت عنوان كلي شبكه ارتباطي حمايتي مردمي توجه شده و اهداف، وظایف، فعالیتها و بويژه تعامل آنها با كميته امداد امام خميني(ره) به عنوان دستگاه متولي عرضه خدمات حمايتي و يك سازمان حمایتی از تشکلهای مردمی، طراحي و تبيين شده است. الگوي تعاملي اين مقاله اتحاد و مشاركت دولت و مردم در جهت تحقّق واقعي اهداف توانمندسازي و خوداتكايي محرومان را با رويكرد مسجدمحوري مورد توجه قرار داده و شاخصهاي كاهش فقر، احياي آموزه‌هاي ديني در زمينه انفاق و نوعدوستي، احياي جايگاه مساجد در نظام اسلامي، افزايش همبستگي و سرمايه اجتماعي، افزايش رضايتمندي و عزت نفس نيازمندان، كاهش هزینه­های اجرایی و تشکیلاتی و در نتیجه افزایش بهره وری عرضه خدمات حمایتی به محرومترین اقشار جامعه را هدف قرار داده است.

در این نوشتار با توجه به مباحث شنود مؤثر در دانش مدیریت به بررسی شنود مؤثر از دیدگاه قرآن و روایات پرداخته و سعی در تبیین این فرایند و مراحل آن در دو حوزه مدیریت و اسلام شده است. مراحل شنود مؤثر در مدیریت عبارت است از: دریافت، توجه، معناگذاری، یادآوری و ارزیابی و در قرآن و روایات عبارت است از: دریافت، توجه، وعی(حفظ)، تعقل و قبول یا عدم قبول شنیده ها. با دقت در مراحل شنود مؤثر در دو حوزه مدیریت و قرآن و روایات می توان دریافت که تمامی مراحل در این دو حوزه مشترک است و با یکدیگر همخوانی دارد.

این پژوهش با هدف بررسی مفهوم تحمل و مدارا و نقش آن در رهبری سازمان و نیز تعیین شاخصهای تحمل و مدارا از دیدگاه اندیشمندان غربی و آموزه­های اسلامی بویژه کتاب گرانقدر نهج­البلاغه به صورت تحلیل محتوا انجام شده است. روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. در این پژوهش متون گوناگون در مورد تحمل و مدارا از دیدگاه اندیشمندان غربی و اسلامی و کتاب نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفت . سپس بر اساس یافته های مرحله اول، شاخصهای تحمل و مدارا و فراوانی هر مقوله در کتاب نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تحمل و مدارا در رهبری سازمان نقشی مهم دارد. شاخصهای تحمل و مدارا در این پژوهش عبارت است از: پذیرش اشتباه دیگران، توهین نکردن به دیگران، احترام به آزادی، عدالت اجتماعی و مدنیت، تحمل عقاید مخالف، عدم استفاده از زور و اجبار در حد امکان، داشتن رفتار نیک با دیگران، عدم استفاده از خشونت و تندخویی، توجه به عدالت، نفوذ در دلها از طریق خوش رفتاری و خوش خلقی. تواضع و فروتنی در مقابل دیگران، حلم، بردباری و صبر، رفق نرمی و مدارا کردن.

در این مقاله با روش و چارچوب تحلیلی سازگاری ـ تناقض، ويژگيهاي ساز و کارهای موجود برای نهادینه سازی با ويژگيهاي ابعاد اصلاح الگوی مصرف تطبيق داده شده است. در پایان، تحلیل ساز و کارها و ابزار مناسب برای اصلاح الگوی مصرف عرضه شده است. اصلی­ترین یافته­های مقاله چنین است: برای نهادینه کردن الگوی مصرف بهینه می­توان از هر سه ساز و کار کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت استفاده کرد. در کوتاه ­مدت با وضع قوانین و مقررات و تنبیه و تشویقهایی برای اجرای الگوی مصرف بهینه و در میان مدت با ایجاد هنجارهای منطبق با این الگو، رفتارهای افراد را با استفاده از نیروی انگیزه درونی و اجتماعی به سمت الگوی مطلوب هدایت، و در بلند مدت نیز با ایجاد شناخت و آگاهی بیشتر، افراد را به سمتی هدایت کرد که خود مایل به حرکت در جهت الگوی مطلوب و بهینه باشند. در این وضعیت موفقیت نهادینه کردن قطعی­تر خواهد بود. برای نهادینه شدن الگوی مصرف بهینه در همهَ بخشها، لازم است ابزارهای مختلفی به­کار گرفته شود.

هدف این مقاله بررسی این موضوع است که روزه چه تأثیری بر رفتارهای روزمره افراد در سازمانها دارد. بدین منظور یکی از سازمانهای پژوهشی ـ اجرایی کشور به عنوان جامعه مورد بررسی قرار گرفته که نمونه آماری شامل 236 نفر است. روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی ـ پیمایشی است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که در ماه رمضان رفتارهای شهروندی سازمان افزایش و رفتارهای ضد شهروندی کاهش می یابد.

موضوع مقاله بررسي وضعيّت عدالت اجتماعي در برنامه­هاي توسعه جمهوري اسلامي ايران است. جامعه آماري آن برنامه هاي دوّم و سوّم و چهارم توسعه جمهوري اسلامي ايران است. در این تحقیق عدالت اجتماعي، توجّه نسبتاً برابر به تمام حوزه هاي زندگي اجتماعي و ارزشهاي محوري آنها همراه با برابري در انواع آزاديها و فرصتها و نابرابري مشروط در توليد و توزيع ارزشهاي محوري است. نتايج تحليل محتواي كمي و كيفي سه برنامه توسعه (دوّم، سوّم، چهارم) نشان مي­دهد در توجّه به حوزه هاي چهارگانه زندگي اجتماعي تعادلي وجود ندارد. به طور ميانگين در طي سه برنامه حدود 60 درصد توّجه به حوزه زندگي اقتصادي است و نسبت به حوزه زندگي سياسي تقريباً توجّهي نشده است (حدود دو درصد). به حوزه زندگي جامعوي نيز كم توجّه شده است (حدود 15 درصد). توجّه به حوزه زندگي فرهنگي حدود 24 درصد است در حالي كه بر اساس چارچوب مفهومي ـ تحليلي اين اعداد باید حدود 25 درصد باشد. تاثیرات بي توجّهي به حوزه زندگي سياسي و كم توجّهي به حوزه زندگي جامعوي در برنامه ها در وضعيّت جاري جامعه نمايان است. اختلافات شديد سياسي، كاهش قابل توجّه سرمايه هاي اجتماعي و افزايش انواع انحرافات اجتماعي از نشانه هاي آن است.

پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش اخلاق اسلامی کار و فرهنگ سازمانی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان بخش اداری دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام کارکنان شاغل در بخش اداری دانشگاه دانشگاه است که از میان آنها 205 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی است و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد استفاده شد. به منظور ارزیابی روابط بین متغیرهای مکنون اندازه گیری شده در الگوی مفهومی از روش الگویابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های تحلیل همبستگی میان متغیرهای پژوهش نشان می­دهد میان این متغیرها، همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد، هم­چنین در این تحقیق، نقش میانجی تعهد سازمانی در رابطۀ بین اخلاق اسلامی کار و رضایت شغلی و در رابطه بین فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی مورد تأیید قرار گرفت.

این مقاله تلاش می کند بر مبنای روش تحلیل محتوا در مطالعات مبانی اسلامی از خلال داده­های قرآن و حدیث پایه های نظری مبانی تصمیم گیری مبتنی بر اخلاق اسلامی را کشف و تحلیل کند. در بخش ادبیات تحقیق به صورت اجمالی به تعاریف در بحث تصمیم گیری و اخلاق پرداخته شده است. نتیجه پژوهش نشان داد که تصمیم گیری مبتنی براخلاق اسلامی می­تواند در بهینه سازی تصمیم و رفتار مدیران و سازمانها تأثیر جدی بگذارد. این پژوهش با تحلیل مباحثی از مبانی نظری تصميم گيري و اخلاق و ابعاد اخلاق اسلامی و تمایز اخلاق نظری و عملی و مصداق اخلاق بنیانی و اجتماعی و فردی به دنبال پاسخ به این سؤال است: " پایه­های نظری تصمیم گیری مبتنی بر اخلاق اسلامی کدام است؟"

اهدافي که اين پژوهش در پي پاسخگويي بدانها است، عبارت است از: مطالعه وضعيت موجود فرهنگ سازماني و تعيين ویژگیها و شاخصهای فرهنگ سازماني مطلوب، مبتنی بر مبانی دینی و ارزشهای اسلام و انقلاب اسلامی. در پی اين اهداف، تلاش شده است وضعيت موجود فرهنگ سازماني سازمان مورد مطالعه، مبتني بر 16 مورد پژوهشي که تا کنون در زمینه اين موضوع انجام شده است با استفاده از شیوه آماري فرا تحليل1 مورد بررسي و ارزيابي قرار بگيرد. نتایج و یافته­های تحقیق بیانگر دو سلسله از عوامل مثبت و منفي است که در يک سوي آن ارزشها و نقاط قوت فرهنگ سازماني، و در سوي ديگر آسيبها، نابهنجاريها و نقاط ضعف قرار دارد. الگوی مطلوب این پژوهش بر چهار نوع فرهنگ بومی مبتنی است با عناوین فرهنگ تربيت محور، فرهنگ دانش محور، فرهنگ معنا گرا، فرهنگ رابطه گرا (انسانگرا)، که ویژگیها و شاخصهای این فرهنگها به منظور سنجش اعتبار به خبرگان و صاحبنظران دانشگاهی و فرماندهان و مدیران عالی صحنه اجرا، عرضه شد و الگوی مفهومی با مختصر اصلاحات با روایی خوب (95.3) به تأیید خبرگان رسید.

این مقاله با مطالعه دقیق سخنان حضرت علی(ع)، ابتدا نظام فکری و فرهنگی امام علی(ع) را به سه بخش« الف) از بین بردن تعصبات قومی قبیله ای و برقراری مساوات ب) از بین بردن فساد اقتصادی و فاصله طبقاتی ج) مبارزه با ظلم و ستم و رعایت حقوق مردم» تقسیم کرده و بعد از آن، دیدگاه حضرت علی(ع) را بر روابط میان فرهنگی مورد بررسی قرار داده و در پایان تأثیر روابط بین خرده فرهنگها بر نوع رفتار زمامداران و کارگزازان حکومت اسلامی را در سه بخش «الف) روابط میان اقشار مختلف جامعه ب) روابط میان اقلیت های مذهبی ج) روابط میان قبائل و نژادهای مختلف»، بررسی کرده است. این پژوهش با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای که منبع اصلی آن کتاب نهج البلاغه است با شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی این مطالب پرداخته است. نتایج نشان می دهد که حضرت علی(ع) در راه تباین و توافق میان فرهنگهای مختلف، فرهنگهای نادرست را با دلیل و منطقی روشن رد، و فرهنگ و آداب و رسوم صحیح را تأیید، و مطابق با آن رفتار می کرده است.