پرسشنامه هوش اخلاقی

روانشناسان برای تبیین توانایی افراد در عقل و استدلال و نیز عواطف و هیجان، از واژه هایی مانند هوش بهر[1](IQ) و هوش هیجانی[2](EQ) استفاده می کنند که در کنار این مفاهیم، هوش معنوی[3](SQ) و هوش اخلاقی[4] در سالهای اخیر توجه روانشناسان را به خود جلب کرده است. عبارت هوش معنوی را اولین بار زوهر و مارشال(2000) مطرح کردند. آنها معتقدند هوش معنوی با یکپارچه کردن هوش عقلانی و هوش هیجانی، تعامل بین فرایندهای تفکر منطقی و هوش هیجانی را تسهیل می کند و می تواند موجب رشد و دگرگونی شخصی شود. هوش معنوی تصویر کامل هوش انسانی است که ظرفیتهای سازگاری روانی فرد را افزایش می دهد و قادر است هوشیاری یا احساس پیوند با یک قدرت برتر یا یک وجود مقدس را تسهیل کند یا افزایش دهد(زوهر و مارشال[5]، 2000). کینگ[6](2008) هوش معنوی را مجموعه ای از قابلیتهای سازش روانی تعریف می کند که مبتنی بر جنبه های غیرمادی و متعالی واقعیت است، به ویژه آنهایی که با ماهیت هستی فرد، معنای شخصی، تعالی و سطوح بالاتر هوشیاری مرتبطند. هنگامی که این قابلیتها به کار بسته شوند، توانایی منحصر به فرد مساله گشایی، تفکر انتزاعی و کنارآمدن را تسهیل می کنند(به نقل از علوی، عابدی و نیک نژاد، 1390).

پرسشنامه هوش اخلاقی را لنیک و کیل در سال 2005 ساختند. در ایران نیز آراسته، عزیزی، شمامی، جعفری راد و محمدی جوزانی آن را در سال 1390 هنجاریابی کردند. این پرسشنامه شامل 40 عبارت است. لنیک، کیل و جوردن(2011) برای هوش اخلاقی 10 شایستگی در نظر گرفته اند:1- عمل کردن مبنی بر اصول ارزشها و باورها، 2- راستگویی، 3-استقامت و پافشاری برای حق، 4-وفای به عهد، 5-مسئولیت پذیری، 6-اقرار بر اشتباهها و شکستها، 7-قبول مسئولیت برای خدمت به دیگران، 8-فعالانه علاقمند بودن به دیگران، 9-توانایی در بخشش اشتباههای خود، 10-توانایی در بخشش اشتباههای دیگران.

تعدادی از نمونه سوالات پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل:

1- من میتوانم به طور شفاف اصول،ارزش ها و باورهایم را که راهنمای اعمالم هستند بیان کنم.

2- من حقیقت را میگویم مگر اینکه دلایل اخلاقی مهمی مانع شود.