با اینکه اطلاعات قابل توجهی در رابطه با پرخاشگری جمع آوری شده است هنوز درک کاملی از مفهوم پرخاشگری وجود ندارد زیرا از لحاظ تاریخی تمرکز پژوهشگران عمدتا روی شکل فیزیکی رفتار پرخاشگرانه (پرخاشگری آشکار) معطوف بوده است (۷). تحقیقات گذشته متمرکز بر پرخاشگری آشکار بود که در بر گیرنده رفتارهای خصمانه نظیر ناسزاگویی، تهدید کلامی و داد و فریاد است که به طور مستقیم موجب آزار و اذیت دیگران می شود. اما پژوهشگران مطالعه شکلی از پرخاشگری را شروع کرده اند که پرخاشگری رابطه ای (پرخاشگری نا آشکار) نام دارد (۸). پرخاشگری رابطه ای دارای همان الگوی رفتاری پرخاشگری جسمانی است که به نوعی آسیب و آزار دیگران از راه روابط می انجامد. این نوع پرخاشگری به روابط دوستانه آسیب می رساند و کنار گذاشته شدن کودک از گروه همسالان را در پی دارد. کودک پرخاشگر با پخش شایعات و بدگویی یا وادار کردن سایرین به قطع رابطه دوستانه موجب حذف کودک از گروه می شود (۹). کریک و همکاران رفتارهای پرخاشگرانه آشکار و رابطه ای را در کودکان مدرسه به شکل دو عامل جداگانه تأیید کرده اند (۱۰).

یافته های بروتمن و همکاران در بررسی انواع پرخاشگری نشان داده است که پرخاشگری می تواند به صورت رفتار آشکار فیزیکی و کلامی مانند رفتارهای خصمانه، هل دادن، پرتاب اشیاء و ... باشد یا به شکل تهدید به انجام این اعمال به صورت کلامی و خصمانه بروز داده شود مانند ناسزاگویی، تحقیر کردن، مسخره کردن و داد و فریاد که به طور مستقیم موجب آزار دیگران می شود. همچنین می تواند به دو صورت واکنشی و فزون کنشی بروز یابد. پرخاشگری واکنشی یا خصمانه پاسخی تهاجمی به یک تهدید و یا تحریک مانند اقدامات تلافی جویانه درک شده است در حالی که پرخاشگری فزون کنشی به عنوان رفتاری که پیش بینی کننده پاداش و منافع فرد است تعریف شده است (۱۱). برای سنجش پرخاشگری کودکان دبستانی از پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار شهیم استفاده می کنند.

معرفی پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار شهیم

پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار شهیم دارای ۲۱ سؤال است که پرخاشگری رابطه ای و آشکار را در کودکان دبستانی می سنجد. پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار شهیم توسط معلم  یا والدین تکمیل می شود و گویه ها نشان دهنده درجات متفاوتی از پرخاشگری است (۸). پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار شهیم دارای سه مؤلفه پرخاشگری جسمانی (۷ گویه)، پرخاشگری واکنشی کلامی و فزون کنش (۶ گویه) و پرخاشگری رابطه ای (۸ گویه) است. برای نمره گذاری به گزینه به ندرت ۱ نمره، گزینه یک بار در ماه ۲ نمره، یک بار در هفته ۳ نمره و گزینه اغلب روزها ۴ نمره تعلق می گیرد.

روایی و پایایی پرسشنامه پرخاشگری رابطه ای و آشکار 

در پژوهش شهیم ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 0 / 91 به دست آمد و برای خرده مقیاس پرخاشگری جسمانی، رابطه ای، و واکنشی کلامی به ترتیب۸۵/0،  ۸۹/0، و ۸۳/0 به دست آمد(۸). در پژوهش میرزایی و همکاران به منظور تعیین اعتبار پرسشنامه پرخاشگری شهیم، ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 91/0 و ضرایب آلفای کرونباخ برای هر یک از مؤلفه های پرخاشگری جسمانی، رابطه ای، و واکنشی کلامی به ترتیب 84/0، 90/0، و 82/0 به دست آمد (۳۱).