سازمان بهداشت جهانی(2004, 2001 , WHO[1]) سلامت را به عنوان "حالتی از بهزیستی[2] کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی، و نه صرفا غیاب بیماری" تعریف می کند. این سازمان سلامت روانی را نیز به عنوان :"حالتی از بهزیستی که در آن تواناییهای خود را می شناسد، می تواند با فشارهای روانی بهنجار زندگی کنار آید، می تواند به نحو موثر و مولدی کار کند و قادر است برای اجتماع خویش مفید باشد" تعریف می کند. برای سنجش بهزیستی روانشناختی از پرسشنامه بهزيستی روان‌شناختی ریف و کیز استفاده می شود.

به رغم تاکید تعاریف فوق بر مسائل مثبت، غالبا متخصصان سلامت بقدری بر مشکلات افراد دچار بیماری متمرکزند که نیازهای افراد سالم را فراموش می کنند. به بیان دیگر، مراکز سلامت روانی به جای توجه به جنبه های مثبت سلامت، بیشتر درگیر مهار و درمان بیماریهای روانی هستند(پیلگریم، 1997). در واقع آنچه از سلامت روانی در اذهان جا افتاده یک مفهوم روانپزشکی است که فرد را از لحاظ روانشناختی، بیمار یا سالم می پندارند. چنین موضعی بر مبنای این مفروضه آزمون نشده قرار دارد که بیماری و سلامت روانی دو قطب پایانی یک پیوستار واحد را تشکیل می دهند.

کیز(2005) غلبه این روی آورد[3] را به سه علت نسبت می دهد: اول این که به هنگام تاسیس موسسه ملی سلامت روانی در آمریکا (و سایر کشور ها)، حوزه آسیب شناسی روانی، در مقایسه با مفهوم سازیهای مثبت سلامت روانی در ادبیات روانشناختی، از زاویه تجربی رشد یافته تر بود. دوم، شواهد متعددی حکایت از این داشتند که افراد فاقد بیماری روانی (مانند افسردگی) نیستند، در مقایسه با مبتلایان، دارای کنش وری[4] و باروری بهتر بودند(گرینبرگ، استیگلین، فینکل اشتاین و برندت، 1993). سومین دلیل، وجود شواهد قانع کننده حاکی از اهمیت مساله بیماریهای روانی در حوزه سلامت عمومی است؛ میزان شیوع بیماریهای روانی، احتمال عود آنها در طول زندگی، هزینه های سنگین درمان و پیامدهای وخیم حاصل از انها به اندازه ای جدی هستند که باعث شده اند توجه برنامه ریزان و متخصصان کاملا معطوف به بیماریهای روانی شود و سلامت روانی عملا توجه در خودر و کافی را دریافت نکند(کیز و لویز، 2002).

اما نکته حائز اهمیت این است که با وجود وخامت مساله بیماریهای روانی، دلایل تجربی بسیاری تاکید بیش از حد بر این دیدگاه را به چالش کشیده اند؛ نخست این که مساله بیماریهای روانی این واقعیت را که عده کثیری از افراد سالانه از ابتلا به اختلال روانی در امان هستند، تحت الشعاع قرار داده است(کیز و شاپیرو، 2004). در حالی که نباید این حقیقت را نادیده گرفت که حدود نیمی از جمعیت بزرگسال در طول زندگی خود دچار بیماریهای روانی وخیم نمی شوند و حدود 90% سالانه از خطر افسردگی مهاد در امان هستند(کیز، 2002). دوم این که اگر چه تکیه بیش از حد بر الگوی بیماری منجر به پیشرفتهایی در شیوه های دارودرمانگری و روان درمانگری شده است، اما اکثر این درمانها کم دوام و دارای اثربخشی محدودی هستند و افراد، خانواده ها و جوامع همچنان در معرض آسیبهای ناشی از بیماریهای روانی قرار دارند. این سخن به این معناست که تخصیص سرمایه های هنگفت به بررسی علت شناسی[5] و درمان اختلالهای روانی، شیوع بیماریهای روانی را کاهش نداده و منجر به تسکین درد و رنج بشر نشده است(کیز و لوپز، 2002). در نهایت اینکه، میزان سلامت و باروری زندگی افرادی که مبتلا به بیماریهای روانی نیستند، مشابه نیست و الزاما زندگی بارورتر و سالمتری از بیماران روانی ندارند. برای مثال، در بین کسانی که دچار بیماریهای روانی نیستند، آن گروهی که از سطوح بهزیستی بالایی برخوردارند، نسبت به گروهی که از سطوح بهزیستی پایینتری برخوردارند، کمتر دچار  بیماریهای قلبی-عروقی می شوند(کیز، 2004). چنین یافته هایی بر لزوم گسترش پژوهشها و ضرورت در نظرگرفتن سلامت روانی، در کنار بیماریهای روانی، به عنوان یک متغیر پیش بینی کننده قدرتمند صحه می گذارند.

به طور خلاصه، به رغم اهمیت مساله بیماریهای روانی، بر اساس دلایل سه گانه فوق، زمان آن رسیده که نگرش حاکم بر سیاستگذاری و سرمایه گذرای در حوزه سلامت روانی تغییر کند و دیگاه های مثبت تری بر اذهان مردم و متخصصان حاکم شوند. خوشبختانه ادبیات روانشناختی از توجه به جنبه های مثبت سلامت روانی غافل نمانده است. از مدتها پیش این علم علاقه مند به کشف عواملی بوده است که کنش وری مثبت روانشناختی را به ارمغان می آورد(ریف و سینگر، 2002). روانشناسان بزرگی مانند جیمز[6]، راجرز[7]، مزلو[8]، فروم[9]، فرانکل[10] و یونگ[11] برداشتهای مثبتی از شخصیت سالم و کنش وری مثبت به دست داده اند. در بطن جنبش نوین روانشناسی مثبت نگر نیز پژوهشگران برجسته ای چون سلیگمن و چیکسنت مهایی(2000)، ریف و سینگر(1998) و کیز(2002) بر لزوم در نظرگرفتن جنبه های مثبت بشر و مفهوم بهزیستی در تعریف سلامت روانی تاکید کرده اند. در کشور ما نیز لزوم انجام تحقیقات بیشتری با توجه به جنبه های مثبت سلامت روانی احساس می شود. و فرم کوتاه پرسشنامه بهزیستی روانشناختی کیز یکی از ابزارهای موجود در این زمینه است. 

برای سنجش سلامت روانی از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر نیز استفاده می شود.