اثر بخشی آموزش کنترل تکانه بر تکانشگری و بهبود نشانه‌های مرضی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای

مقدمه: ماهيت پيچيده اختلالات رفتاری کودکان، بررسی و به کارگيری درمان‌های جديد را ايجاب می‌کند. پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی آموزش کنترل تکانه بر تکانشگری و نشانه‌های مرضی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود. روش: اين پژوهش از نوع آزمايشی بوده و از طرح پيش‌آزمون - پس‌آزمون (و پيگيری) با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری اين پژوهش را کليه‌ی دانش آموزان پسر مقطع راهنمايی شهرستان نورآباد (دلفان) در سال تحصيلی 91-1390 تشکيل می-دادند که نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای را دارا بودند. نمونه پژوهش شامل 40 نفر از دانش‌آموزان پسر دارای نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود که از ميان دانش-آموزانی که بعد از شناسايی به وسيله فرم والد-معلم مقياس درجه بندی اختلال نافرمانی مقابله‌ای هومرسن، موری، اوهان و جانسون و انجام مصاحبه بالينی ساختاريافته به صورت خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمايش و گواه گمارده شدند. ابزارهای پژوهش، مصاحبه بالينی ساختاريافته، مقياس درجه بندی اختلال نافرمانی مقابله‌ای هومرسون و همکاران و مقياس تکانشگری بارات روی هر دو گروه در مراحل پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيری دو ماهه اجراشد. در فرآيند اجرا، گروه آزمايش به مدت دو ماه تحت آموزش گروهی کنترل تکانه قرار گرفتند (هشت جلسه‌ی يک ساعتی) در حالی که گروه کنترل هيچ آموزشی دريافت نکردند. برای تجزيه و تحليل آماری داده‌ها نيز از روش تحليل کوواريانس استفاده شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از تحليل کوواريانس چندمتغيری نشان داد که آموزش کنترل تکانه بر تکانشگری و کاهش نشانه‌های مرضی اختلال نافرمانی مقابله‌ای مؤثر بوده است. تحليل داده‌ها نشان داد که در مرحله پس‌آزمون و پيگيری، بين دو گروه آزمايش و کنترل، در ميزان تکانشگری و نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای تفاوت معنادار وجود دارد. نتيجه‌گيری: بنابر يافته‌های اين مطالعه، آموزش مهارتهای کنترل تکانه منجر به کاهش نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای و رفتارهای تکانشی در دانش‌آموزان مبتلا به اين اختلال می‌شود و می-توان از آن به عنوان يک روش مداخله‌ای مناسب سود جست.