اصلاح سوگیری توجه در مصرف‌کنندگان سیگار: بررسی اثر شرطی‌سازی عامل

مقدمه: سوگيری توجه به تصرف توجه توسط يک محرک هنگام رقابت چندين محرک مختلف اشاره دارد. ادبيات پژوهشی بر اهميت سوگيری توجه نسبت به محرک‌های مرتبط با اعتياد در ادامه‌ی مصرف و همچنين عود افراد ترک کننده صحه می‌گذارد. در پژوهش حاضر به بررسی اثر اصلاح سوگيری توجه در کاهش سوگيری توجه افراد سيگاری پرداخته شد؛ همچنين شرطی‌سازی عامل برای اولين بار با فرآيند اصلاح سوگيری توجه ترکيب‌شده است. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع آزمايشی بوده است. سه گروه 20 نفره (کنترل، اصلاح سوگيری توجه و اصلاح سوگيری توجه به همراه تقويت و تنبيه) در سه مرحله زمانی (پيش آزمون، پس آزمون و پيگيری) از لحاظ ميزان سوگيری توجه مورد سنجش قرار گرفتند. بين پيش آزمون و پس آزمون، گروه کنترل مداخله‌ای خنثی دريافت کرد؛ درحالی‌که گروه اصلاح سوگيری توجه، با روش اصلاح سوگيری توجه متداول، و گروه ديگر، از طريق اصلاح سوگيری توجه با تقويت و تنبيه مورد مداخله قرار گرفتند. برای سنجش و اصلاح سوگيری توجه و اصلاح سوگيری توجه به همراه تقويت و تنبيه از تکليف پروب دات استفاده گرديد. يافته‌ها: يافته‌ها حاکی از آن بود که هر سه گروه از لحاظ ميزان سوگيری توجه در پس آزمون به طور معناداری با يکديگر تفاوت داشتند، به طوری که گروه اصلاح سوگيری توجه به همراه تقويت و تنبيه دارای کمترين سوگيری توجه و گروه کنترل دارای بيشترين سوگيری توجه بودند. همچنين در مرحله‌ی پيگيری مشخص شد که ميزان سوگيری توجه گروه کنترل از دو گروه ديگر به طور معناداری بيشتر است؛ اما بين دو گروه آزمايشی تفاوت معناداری مشاهده نگرديد. نتيجه‌گيری: از اين مطالعه می‌توان نتيجه گرفت که اصلاح سوگيری توجه يک مداخله مؤثر و کارآمد است؛ به علاوه شرطی سازی عامل می‌تواند به گونه‌ای موفق به روش های کلاسيک اضافه شود. در مقاله تلويحات پژوهشی و بالينی اين روش ذکر گرديده اند. پيشنهاد می‌شود در مطالعات آينده به بررسی اين روش مداخله جديد در ساير اختلالات مصرف مواد مبادرت گردد.