کیفیت پژوهش‌های شیوع اختلال‌های روانپزشکی در ایران

هدف پژوهش حاضر، بررسی کیفیت پژوهش­های انجام شده در زمینه شیوع اختلال‌های روانپزشکی در ایران بود. روش: پژوهش‌های انجام­شده در زمینه شیوع کلی اختلال‌های روانپزشکی در جمعیت عمومی و جمعیت دانش‌آموزی بالای 15 سال ایران بر پایه جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی PubMed،ISI WOS ، PsycINFO، CINAHL، Irandoc، EMBASE، IranPsych، IranMedex و SID و منابع غیرالکترونیکی مانند کتابچه‌های چکیده مقاله‌ها مورد بررسی قرار گرفت. شاخص‌های کیفیت پژوهش­ها در این مطالعه عبارت بودند از: توضیح دقیق پرسش‌های پژوهش، نمونه­گیری تصادفی، معرف­بودن نمونه پژوهش برای جامعه هدف، کاربرد روش­ اندازه­گیری یکسان برای کل نمونه، کاربرد ابزارهای روا و پایا و تحلیل مناسب داده­ها. یافته‌ها: از میان پژوهش‌های مربوط به شیوع کلی اختلال‌های روانپزشکی در کشور، تنها مواردی که نمونه­گیری تصادفی داشتند (43 مورد)، در پژوهش حاضر بررسی شدند. از این تعداد، تنها در نزدیک 40 درصد پژوهش‌ها، ویژگی‌های نمونه مورد بررسی معرف ویژگی‌های جامعه هدف بود و در بیش از 25 درصد موارد، روایی و پایایی نسخه فارسی ابزارها بررسی یا گزارش نشده بود. درکل، نزدیک به یک­سوم پژوهش‌ها از کیفیت مناسب (نمونه­گیری تصادفی، کاربرد ابزارهای روا و پایا و نمونه معرف جامعه هدف) برخوردار بودند. نتیجه‌گیری: این پژوهش که بخشی از یک مرور نظام‌مند بود، هرچند تنها روی گروهی از پژوهش‌های شیوع اختلال‌های روانپزشکی در کشور انجام شد، نشان­گر رعایت­نشدن شاخص‌های مهم کیفی در بخش قابل­توجهی از پژوهش‌ها بود. پیشنهاد می­شود در برنامه‌ریزی­های پژوهشی به­جای تأکید صرف بر افزایش کمی پژوهش­ها، سیاست­های مشخصی برای ارتقای کیفیت آنها در نظر گرفته شود.