چکیده مقاله
هدف: سوء مصرف مواد در نوجوانان با بسياري از پيامدهاي منفي تأثيرگذار بر سلامت آنان ارتباط دارد. هدف مطالعه حاضر برآورد بروز سوءمصرف مواد روان‌گردان و الكل و تعيين عوامل مرتبط با آنها در دانش‌آموزان سال دوم دبيرستان‌هاي پسرانه شهر تبريز بود. روش: 1785 دانش‌آموز پسر سال دوم دبيرستان شهر تبريز (7/13%) به روش سهمي خوشه‌اي تصادفي انتخاب شدند و دو بار به فاصله يك سال (در دو پايه تحصيلي متوالي) مورد بررسي قرار گرفتند. در شروع مطالعه (اسفند 1383)، دانش‌آموزان يك پرسشنامه خود ايفاي 48 سؤالي پاسخ‌گزين را تكميل كردند. بعد از يك سال (اسفند 1384)، پرسشنامه 10 سؤالي ديگري به همان دانش‌آموزان كه در سال سوم دبيرستان به تحصيل اشتغال داشتند، ارايه گرديد تا ميزان بروز مصرف مواد روان‌گردان و الكل در آنها تعيين گردد. با استفاده از رگرسيون لجستيك، عوامل مرتبط با بروز مصرف مواد روان‌گردان و الكل بررسي شد. يافته‌ها: طي يك ســـال، 1/10 درصد دانش‌آموزان مصرف الكل و 2/2 درصد مصرف مواد روان‌گردان را تجربه كرده بودند. سيگار آزموده بودن، انتقال در مراحل مصرف سيگار، داشتن رفتار خطرپذير عمومي، بروز تجربه مصرف مواد روان‌گردان و نداشتن برنامه‌ريزي براي ورود به دانشگاه در دانش‌آموزان با بروز تجربه مصرف الكل مربوط بود. داشتن رفتار خطرپذير عمومي و بروز تجربه مصرف الكل با بروز تجربه مواد روان‌گردان ارتباط داشت. نتيجه‌گيري: اين مطالعه شيوع پايين سوءمصرف مواد ولي بروز بالاي آن را در نوجوانان و همچنين برخي عوامل مرتبط را نشان داد. نتايج اين مطالعه از اشاعه برنامه‌هايي كه هدف‌شان تغيير همزمان رفتارهاي پرخطر است، حمايت مي‌كند.