نقش فلسفه در ساخت و تولید روان شناسی اسلامی

هدف از اين پژوهش، بررسي و تبيين نقش فلسفه در ساخت «روانشناسي اسلامي» است. از اين رو پرسش هاي اصلي تحقيق حاضر عبارتند از: 1) مفهوم روانشناسي اسلامي، دلالت بر چه معنا يا معناهايي دارد؟ 2) نسبت فلسفه با هر يک از معاني به دست آمده چه مي باشد؟ 3) الزامات و بايسته هاي ساخت و توليد روانشناسي اسلامي چه هستند؟ به منظور پاسخگويي به سوال هاي فوق از روش تحليل فلسفي و رويکرد استنتاجي بهره گرفته شد. نتايج بدست آمده حکايت از آن دارد که به طور کلي مي توان پنج معناي ممکن را براي روانشناسي اسلامي در نظر گرفت. اين معاني عبارتند از: 1- مجموعه آموزه هاي قرآن و سنت در خصوص ماهيت انسان و مفاهيم روانشناسي. 2- استنتاج دلالت هاي روانشناسي از مفاهيم و آموزه هاي قرآني و سنت. 3- مجموعه آراء و ديدگاه هاي انديشمندان مسلمان در خصوص نفس انسان و خصايص رواني او. 4- استنتاج دلالت هاي روانشناسي از آراء انديشمندان مسلمان. 5- روانشناسي اسلامي به عنوان شاخه اي از علم ديني. همچنين تحليل هاي به دست آمده نشان دهنده اين است که مباني فلسفي، به درجات مختلف، زيربناي تمامي معاني فوق تلقي شده و لذا ساخت و توليد روانشناسي اسلامي در هر يک از اين معاني، وابسته به فلسفه است. از اين رو براي دستيابي به توليد روانشناسي اسلامي، در گام اول بايد يا رويکردها و مکاتب فلسفي سنتي اسلامي (مثل مکتب مشاء و اشراق)، مبنا قرار گيرد. يا اين مکاتب مورد بازنگري قرار گرفته و خوانش جديدي از آن ها صورت بگيرد و يا اساسا رويکردهاي فلسفي جديدي در جهان اسلام نشو و نما پيدا کنند.