جستاری بر رویکردهای چندپارادایمی و فراپارادایمی (چند/فراپارادایمی) در مطالعات سازمانی

amirkhaleghi@ut.ac.irپس از انتشار اثر ماندگار تامس کوون "ساختار انقلاب‎های علمی" که دیدگاه‌های خطی و انباشتی به علم را به چالش می‎کشید، مفهوم "پارادایم" بارها در علوم اجتماعی به کارگرفته شد و به ویژه با کتاب "پارادایم‎های جامعه‎شناسی در نظریه سازمان" در مطالعات سازمانی نیز اقبالی گسترده یافت. در نوشتار پیش رو پاسخ به این پرسش جستجو می‎شود که آیا در مطالعات سازمانی می‎توان از رویکردهای چند/فرا پارادایمی بهره گرفت یا آنها را بایستی بیشتر سودایی ناشدنی‎ دانست. در این پژوهش نخست به واکاوی مفهوم پارادایم و دیدگاه‌های گوناگون آن پرداخته می‎شود که مفهوم ناهمسنگی پارادایم‎ها در آن نقش پررنگی دارد و سپس امکان گفتگوی پارادایم‎ها در مطالعات سازمانی بررسی می‎شود. رویکرد پژوهش توصیفی- تطبیقی است و با ژرف‎کاوی پژوهش‎های پیشین درباره پارادایم‎های مطالعات سازمانی پی گرفته می‎شود. در پایان نشان داده می‎شود که یکی از دشواری‎های بحث درباره پارادایم‎ها و به ویژه رویکرد چند/فراپارادایمی، کاربست نادقیق مفهوم پارادایم است و گنگی آن با پیش چشم داشتن زمینه کاربرد تا اندازه زیادی کاسته می‎شود. همچنین نتیجه می‎گیریم رویکرد چند/فراپارادایمی مفهومی ناسازنما ست که ویژگی اساسی پارادایم‎ها را نادیده می‎گیرد و نمی‎توان هم‎زمان از چند پارادایم در بررسی پدیده‎های سازمانی بهره گرفت.