سرمایه روانشناختی چیست

 سرمایه روانشناختی افراد به عنوان جزئی از روانشناسی مثبت گرایی است که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد معتقد است که روانشناسی مثبت با تکیه بر نقاط قوت افراد به بهبود عملکرد فردی و سازمانی آنها کمک می کند(لوتانز و یوسف، 2007). ریشه مفهوم سرمایه روانشناختی را باید در کارهای سلیگمن(1998) که او را به عنوان پدر روانشناسی مثبت گرا می شناسند، جستجو کرد. پس از آن، این رویکرد به تدریج وارد حوزه رفتار سازمانی شد و عنوان رفتار سازمانی مثبت گرا به خود گرفت. رفتار سازمانی مثبت گرا در ابتدا به عنوان مطالعه و کاربرد مثبت گرایی در توانمندی های منابع انسانی و ظرفیتهای روانشناسی که می توانند برای بهبود عملکرد در محیط کار امروز، اندازه گیری شده، توسعه یافته و مدیریت شوند، تعریف شده است. در این میان عناصر متعددی در سرمایه روانشناختی مدنظر قرار گرفته اند؛ اما بیشتر از همه امیدواری، خوش بینی و تاب آوری مورد بررسی و اجماع بوده است(لوتانز، جنسن و هاپ، 2002؛ به نقل از حیرانی، عیدی، صالح الربیعاوری و خانمرادی، 1395).

سرمایه روانشناختی سازه ای مثبت از آمادگی و ظرفیت نهفته برای تحول فردی است که چهار سازه خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری را تحت پوشش خود دارد(لوتانز، یوسف، سوییت من و هارمس، 2013). هر کدام از این سازه ها یک ظرفیت روانشناختی مثبت هستند که مقیاس اندازه گیری معتبر دارند، مبتنی بر نظریه و پژوهش و وابسته به حالت می باشند، قابلیت رشد دارند و به طور چشم گیری با پیامدهای عملکردی مرتبط اند(لوتانز، یوسف و آوولیو، 2007؛ به نقل از رحمتی، 1395).

خودکارآمدی به عنوان اولین مولفه سرمایه روانشناختی شامل اطمینان داشتن به توانایی های خود برای فائق آمدن بر تکالیف و چالشهایی است که فرد با آن روبرو می شود. امیدواری به عنوان دومین مولفه سرمایه روانشناختی ثابت قدم بودن در مسیر اهداف و در زمان ضرورت جهت گیری به سوی اهداف برای دست یابی به موفقیت را بازتاب می دهد. سومین مولفه سرمایه روانشناختی یعنی خوش بینی شامل به کارگیری اسناد مثبت و انتظارات مثبت نسبت به رخدادهایی است که در آینده اتفاق می افتند. سرانجام، چهارمین مولفه سرمایه روانشناختی لوتانز، یعنی تاب آوری نیز به مقابله مثبت و توانایی عقب نشینی یا خیز برداشتن به سمت جلو در مواقعی که سختی ها و مشکلات فرد را احاطه کرده اند، مربوط می شود(گروگنز و هربرت، 2013). چهار مولفه سرمایه روانشناختی، یعنی خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری قابلیت تغییر بالایی داشته و هر کسی در صورت برخورداری از شرایط روانی و موقعیتی مناسب می تواند به روشهای مختلف زمینه تقویت آنها را فراهم سازد(لوتانز، نورمن و آوولیو، 2008).

پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز در سال 2007 طراحی شده است. پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز شامل 24 سوال و 4 خرده مقیاس خودکارآمدی، امیدواری، خوش بینی و تاب آوری است. هر خرده مقیاس پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز شامل 6 گویه است و آزمودنی به هر گویه در مقیاس 6 درجه ای پاسخ می دهد. برای به دست آوردن نمره سرمایه روانشناختی، ابتدایی نمره هر خرده مقیاس به صورت جداگانه به دست آمده، سپس مجموع آنها به عنوان نمره کل سرمایه روانشناختی محسوب می شود. نساج(1393) در پژوهشی پس از اجرای تحلیل عامل اکتشافی به شیوه واریماکس که به منظور مستند کردن روایی سازه پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز انجام داده، آلفای کرونباخ خودکارآمدی، خوش بینی، امیدواری و تاب آوری را به ترتیب برابر با 74/0، 6/0، 74/0 و 6/0 گزارش کرده است.

برای دانلود رایگان پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز اینجا کلیک کنید.